Geçtiğimiz hafta sonu Arnavutköy Durusu Piknik Alanı’nda piknik düzenleyen Reşadiye Tozanlı Derneği, etkinlik kapsamında deve oyunu gösterisi de sergiledi. 2014 yılında Türkiye’nin Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi’ne giren deve oyunu, etkinlikte sahnelendi.
Türkiye’nin çeşitli yörelerinde geleneksel köy oyunları arasında yer alan deve oyunu, izleyenlere bol mizah ve eğlence vaat ediyor. Hayvan motifine dayalı bu oyunda devecibaşı, kızları ve onları yönettiği deve maketi sahneye çıkıyor. Coşkulu müzik eşliğinde başlayan oyunda kurgu gereği şaşırtıcı anlar da yaşanabiliyor.
Deve Oyunu Nedir ve Nasıl Oynanır?
Doç. Dr. Sagıp Atlı, 2017 yılında kalema aldığı ‘’Köy Seyirlik Oyunlarından Deve Oyunu üzerine bir değerlendirme ve Balıkesir-Pamukçu Deve Oyunu’’ adlı araştırmasında, Deve Oyunu hakkında şunlara değiniyor:
‘’ Hayvan benzetmecesine dayalı bir köy seyirlik oyunu olan deve oyunu; Ardahan, Balıkesir, Çanakkale, Isparta, Karaman, Kayseri, Yozgat, Aksaray, Ankara, Konya, Bolu, Manisa, Erzurum, Kars, Sivas, Ordu, Gümüşhane Bayburt, Kastamonu, Bartın, Kayseri, Çorum, Nevşehir, Adana, Tunceli, Mersin, Kırşehir, Muş, Amasya, Çorum, Denizli, Erzincan, Eskişehir, İzmir, Kütahya, Sakarya, Samsun, Uşak, Niğde, Tokat, Gaziantep, Tekirdağ ve Elazığ gibi Türkiye’nin farklı yerlerinde benzer ya da değişik şekillerde icra edildiği tespit edilmiştir. Türkiye’de deve oyununun; Torum Çıkartma Oyunu, Deve Doğurtma Oyunu, Deve Potlaması Oyunu, Deve Kaldırma Oyunu, Deve Düzme Oyunu, Deveci Oyunu, Deve Yapma Oyunu, Deve Tepmesi Oyunu ve Deveci Biro Oyunu isimleriyle icra edildiği de belirlenmiştir. Türkiye dışında ise deve oyunu Uygur Türklerinde Tüge Oyunu, Çin Halk Cumhuriyeti’nin Çinghai eyaletinde yaşayan Salar Türklerinde Deve Oyunu olarak bilinmektedir. Deve oyununda genel olarak; bir hayvanın kafatası, çıngırak ya da çan, kilim, çeşitli süs eşyaları, merdiven, sopa veya değnek, hayvan postu, etek/şalvar, başörtüsü, gömlek gibi çeşitli kadın kıyafetleri ve makyaj malzemeleri kullanılmaktadır. Mekân olarak ise köy ya da mahallelerin sokakları, köy meydanları, müşterek ya da şahsa ait büyük odalar/mekânlar, evlerin bahçeleri ve özel organizasyonların yapıldığı sahnelerde deve oyunu icra edilmektedir. Deve oyunu zaman olarak düğün, nişan ve kına törenlerinde, dinî bayramlarda, sohbet toplantılarında, festival ve kutlama gibi etkinliklerde, yayla şenliklerinde, asker uğurlamalarında ve ayın dolunay hâlini aldığı zaman dilimlerinde sergilenir. Oyunda; deveci, devecinin kızları, köylüler, Arap, dede, doktor, muhafızlar, jandarma, köçek, muhtar, çoban, kadı, davulcu ve zurnacı gibi kişiler rol almaktadır. Deve oyununu açık alanlarda yapılırsa kadın, erkek ve çocuklar birlikte izleyebilirken kapalı yerde belirli bir grup arasında icra edilirse ortamda bulunanlar dışında kimse seyredemez. Seyirciler, oyunu izlemenin dışında zaman zaman hem tepki ve beğenileriyle hem de oyunun gidişatı gereği oyuna dâhil de olmaktadırlar. Deve oyununun eğlenme ve hoşça vakit geçirme temel işlevinin yanında eğitim ve kültürün genç kuşaklara aktarılması, toplumsal ve kişisel baskılardan kurtulma, toplumsal kurumlara ve törenlere destek verme işlevleri de vardır. Deve oyunu içerisinde ölüp-dirilme, kız kaçırma ve kılık değiştirme motifleri tespit edilmiştir. ‘’