Çin-Tayvan ilişkilerinde 66 yıl sonra yarın yapılacak liderler seviyesindeki tarihi nitelikteki görüşmeyle yeni sayfa açılması bekleniyor.
Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile Tayvan lideri Ma Ying-jeou yarın Singapur'da bir araya gelecek.
Görüşmede ilişkiler kapsamında herhangi bir anlaşma yapılması beklenmiyor ancak Çin, toplantının bölgesel barış ve istikrara yarar sağlayacağı ve Tayvan ile ilişkilerinde yeni bir sayfa açacağı konusunda umutlu olduğunu belirtti.
Pekin Üniversitesi Tayvan İlişkileri Uzmanı Prof. Dr. Cang Cırong, AA muhabirine yaptığı açıklamada Çin-Tayvan arasında yapılacak tarihi görüşmeye ilişkin, "Bu, bir başlangıç olacak. Görüşme, her iki tarafın da menfaatine. Böyle olması gerekiyordu" diye konuştu.
Şi ve Ma görüşmesinin Çin-Tayvan ilişkileri çerçevesinde önemli bir zamanda yapılacağını ifade eden Çinli yetkililer de toplantının iki ülke arasında ortak siyasi zeminin güçlendirilmesi ve karşılıklı güvenin artırılmasında etkili olacağını vurguladı.
Görüşmenin, taraflar arasında "tek bir Çin" temeline dayanan ve Tayvan ilişkilerinde barışçıl gelişmeyi güvence altına alan 1992 anlaşmasını da sağlamlaştırması bekleniyor.
- Görüşme yeri olarak Singapur'un seçimi
Çin Devlet Konseyi Tayvan İşleri Ofisi ve Çin Komünist Partisi (ÇKP) Merkez Komitesi Tayvan Çalışma Bürosu Başkanı Cang Cıjun, iki liderin görüşme yeri olarak Singapur'u seçmesinin tesadüf olmadığını ifade etti.
Cang, ilişkilerin gelişmesini sağlamak için taraflar arasındaki ilk görüşmenin 1993'te Singapur'da Tayvan Boğazı İlişkileri Derneği (ARATS) Başkanı Vang Daohan ve Tayvan Boğazı Değişim Vakfı (SEF) Başkanı Koo Chen-fu'nun katılımıyla yapıldığını kaydetti. Toplantıda mart ayında hayatını kaybeden Singapur'un kurucusu ve ilk Başbakanı Çin kökenli Lee Kuan Yew, Çin ve Tayvan'ı bir araya getirmede kilit rol oynamıştı.
Cang, "O yıllarda durumu krize sokmak isteyen Tayvan'ın ayrılıkçı güçlerinin provokatif çabalarından ötürü liderler nezdinde bir görüşme mümkün olamazdı" dedi.
- Çin anakarasında ÇKP ve KMT ayrılığı
Çing hanedanlığının milliyetçi devrimin ardından yıkılmasıyla milliyetçilerin iktidarda olduğu Çin Cumhuriyeti kuruldu.
Ülkedeki milliyetçiler ve komünistler bir dönem aynı safta yer alsa da birliktelikleri uzun sürmedi.
Anakarada Japon işgaline karşı mücadelenin zaferle sonuçlanması üzerine kamuoyu desteğini arttıran Mao Zıdong liderliğindeki komünistlerin, milliyetçilere savaş açmasıyla ülke yeniden iç savaşa girdi.
Komünistler, halkın desteğini kaybeden Ciang Kay-şek liderliğindeki Kuomintangları yenilgiye uğratmıştı. 1949'da Çin Halk Cumhuriyeti'ni ilan eden ÇKP yönetimi ile kaçıp Tayvan'da Çin Cumhuriyeti'nin devamı niteliğinde bir hükümet kurduğunu açıklayan Kuomintang yönetimi arasındaki ilişkiler kesintiye uğramıştı.
Bu bağlamda Şi ve Ma görüşmesi, Çin'de bir dönem omuz omuza mücadele eden, bir dönem de çatışmaya giren ÇKP ve Çin Milliyetçi Partisi'nin (Kuomintang-KMT) yeniden buluşması da olacak.
Son 10 yılda ilişkilerini normalleştirmek için çeşitli çabalarda bulunan Çin ve Tayvan arasındaki üst düzey görüşmeler, şöyle sıralanıyor:
29 Nisan 2005: Dönemin Çin Devlet Başkanı Hu Cintao, dönemin KMT Partisi Başkanı Lien Chan ile Pekin'de görüştü.
28 Mayıs 2008: Hu, dönemin KMT Partisi Başkanı Wu Po-hsiung ile Pekin'de bir görüşme yaptı.
26 Mayıs 2009: Hu, ile Wu Pekin'de yeniden bir araya geldi.
25 Şubat 2013: Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, KMT Partisi'nin Onursal Başkanı Lien Chan ile Pekin'de görüşme yaptı.
13 Haziran 2013: Şi, KMT Partisi'nin Onursal Başkanı Wu ile Pekin'de görüştü.
4 Mayıs 2015: Şi, KMT Partisi Başkanı Eric Hu ile Pekin'de bir araya geldi.
1 Eylül 2015: Çin Zafer Günü öncesine Şi, KMT Onursal Başkanı Lien Chan ile Pekin'de görüştü.
AA