Türkiye’de, Hitit İmparatorluğu döneminde, M.Ö. 2. binyılda yazılmış on binlerce antik kil tabletin arasında gizli bir metin bulundu. Henüz hiç kimse bu ilginç çivi yazısı yazısının ne söylediğini bilmiyor ancak 3000 yıldan daha uzun bir süre öncesine ait, uzun zamandır kayıp bir dil gibi görünüyor.
Uzmanlar, gizemli deyimin, diğer Anadolu-Hint-Avrupa dilleriyle köklerini paylaşıyor gibi görünse de, Orta Doğu’da bulunan diğer hiçbir antik yazı diline benzemediğini söylüyor.
Gizemli karalamalar, bilinen en eski Hint-Avrupa dili olan Hititçe yazılmış bir kült ritüel metninin sonunda başlıyor. Esasen şu anlama gelen bir girişten sonra başlıyor: “Bundan sonra Kalaşma ülkesinin dilinde okuyun”
Kalaşma, muhtemelen antik Anadolu’daki çok daha büyük Hitit İmparatorluğu’nun kuzeybatı ucunda, bu kil tabletin daha sonra ortaya çıkarıldığı başkent Hattuşa’dan biraz uzakta bulunan Tunç Çağı’ndan kalma organize bir topluma gönderme yapıyor Hattuşa Harabeleri Arkeolojik Kazı Başkanı Andreas Schachner’e göre tableti ilk eline aldığında öneminin ağırlığını hissedebiliyordu. Spesifik olarak, kil tabletin, şu anda Boğazköy, Türkiye’de bulunan aynı bölgede bulunan 25.000’den fazla diğer tabletle karşılaştırıldığında oldukça iyi korunmuş olduğunu fark etti.
Yüzyılı aşkın bir süredir tarihçiler, arkeologlar ve dilbilimciler, Hattuşa’nın kraliyet anlaşmaları , siyasi yazışmalar, hukuki ve dini metinlerden oluşan inanılmaz arşivini ortaya çıkarmak ve tercüme etmek için birlikte çalışıyorlar. Bu tabletlerin çoğu Hitit çivi yazısı ile yazılmış olsa da aynı yerde çalışan uzmanlar başka farklı diller de bulmuşlardır. Bu yazılar, MÖ 1650’den 1200’e kadar Anadolu’nun büyük bir kısmında hüküm süren Hitit İmparatorluğu’nun gölgesinde kalan çeşitli etnik gruplardan geliyor gibi görünüyor.
Son zamanlarda başka bir dilin keşfi çok şaşırtıcı olmasa da heyecan verici diyebiliriz. Schwemer: “Hititlerin yabancı dillerdeki ritüelleri kaydetmeye özel bir ilgileri vardı” diyor. Sadece bilimsel nedenlerden dolayı değil, Hitit İmparatorluğu binlerce tanrı ve tanrıçayı kutlamış görünüyor. Hititler, Karadeniz ile Akdeniz arasındaki geniş yarımadada giderek daha fazla toprak fethettikçe, tarihçiler İmparatorluğun yeni tebaayı devreye sokmanın bir yolu olarak yeni dinler edindiğinden şüpheleniyor. Schachner, İmparatorluğun diğer dinlere saygı göstererek muhtemelen genişleme sırasında saygı kazanmayı umduğunu söylüyor.
Eski Anadolu tarihçisi Tülin Cengiz’e göre Hattuşa’nın kraliyet arşivlerinde Suriye’den Mezopotamya’ya kadar tapınılan tanrılardan bahsedilmektedir.