Türkiye 2020 yılının ilk altı ayında pek çok meteorolojik olay yaşadı. Ani yağışlar, fırtınalar, şimşekler ve hortumlar eksik olmadı. Küresel ısınmaya bağlı iklim değişikliği bütün dünyada olduğu gibi Türkiye’de de etkilerini giderek daha fazla gösteriyor.
.jpg)
İstanbul Teknik Üniversitesi Meteoroloji Mühendisliği Öğretim Üyesi Dr. Deniz Demirhan, yılın ilk altı ayıyla ilgili olarak, “Türkiye genelinde hava sıcaklıkları arttı. Biz şu anda ‘meteorolojik kuraklık’ yaşıyoruz. Uzun vadede yağışlarda bir azalma var. Yağış olduğu zaman sağanak şeklinde geliyor. Yer altı sularımız desteklenmiyor. Kar yağışlarında da azalma var. Bunlarda azalma olduğu zaman kuraklığa doğru gidiyoruz” dedi.
Ocak ayında yağışlar normalin altındaydı
Meteoroloji Genel Müdürlüğünün yaptığı aylık değerlendirmelere göre ocak ayında ortalama sıcaklıklar Akdeniz, Ege ve Karadeniz kıyılarında en yüksek değerlerine ulaştı. Ege dışında kalan bölgelerde sıcaklıklar normalin üzerinde seyretti. Yağışlar ise normalin biraz altındaydı. Öyle ki Doğu Anadolu’nun doğu kesimlerinde yüzde 80’leri aşan bir azalma oldu. Erzurum ve Ardahan son 40 yılın en düşük yağışını aldı. Ege Bölgesi’ndeki yağışlarda da yüzde 35 azalma gözlendi. Öte yandan İstanbul Boğazı çevresi, Kocaeli’nin kuzeyi, Sinop, Giresun sahil kesimi ile Samsun ve Mersin’in doğu kesimlerinde mevsim normallerine göre yağış miktarındaki artış yüzde 100’ü geçti.
Şubatta en düşük sıcaklık Erzurum’da hissedildi
Şubat ayı ortalama sıcaklığı Türkiye’de geçmişe nazaran 1,5 derece arttı. Sıcaklıklar, Akdeniz ve Ege kıyılarında en yüksek değerine ulaştı. Kars, Erzurum, Ağrı ve Van ise en düşük ortalama sıcaklıkların gerçekleştiği yerler oldu. En düşük sıcaklık -31.9 derece ile Erzurum’da, en yüksek sıcaklık 26.2 derece ile Bartın ve Düzce’de tespit edildi.
Yağışlar ise normale göre yüzde 24 arttı. Karadeniz Bölgesi’nin tamamı, Antalya’nın doğusu, Mersin, Adana civarları, İç Anadolu’nun batı ve doğu kesimleri ile Uşak, Manisa, Afyonkarahisar çevrelerinde yağış normal seviyelerin üzerindeydi. Şanlıurfa ile Erzurum’un kuzey kesimlerinde tam tersi, yağışlarda yüzde 80’i aşan azalma oldu. Karabük, Eskişehir, Kastamonu, Kayseri, Giresun, Adana, Mersin civarları ile Şırnak’ın doğu kesimlerinde ise yüzde 100’den fazla artış gözlendi.
Şubat, hafızalara yaşanan çığ felaketi ile kazındı. Van’ın Bahçesaray yolunda yaşanan çığ felaketlerinde 42 kişi yaşamını yitirdi. Demirhan, Türkiye’de son yıllarda artan çığ felaketlerinin sebebini şöyle açıkladı:
“Düzenli bir kar yağışı yok. Kar yağıyor ardından güneş açıyor ve buzlanma oluyor ve tekrar kar yağıyor. Karın tutunabileceği bir alan kalmıyor. Böylece çığ olaylarında bir artış oluyor.”
Martta yağışlar arttı, nisanda sıcaklıklar azaldı
Mart ayında uzun yılların ortalamalarına göre sıcaklıklar normalin üzerinde seyretti. Yağışlarda da normale göre yüzde 21,8 artış görüldü. Hatta Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin doğusunda, Adıyaman, Bingöl, Muş civarları ile Mersin’in doğu kesimlerinde normale göre yüzde 100’den fazla artış gözlendi.
Ve nisan ayı... Ortalama sıcaklıklar Marmara ve Karadeniz bölgelerinde geçmiş yıllara nazaran normal seviyenin altındaydı. Ege, Akdeniz, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu’da ise normalin bir miktar üstünde sıcaklıklar kayıtlara geçti. Türkiye genelinde nisan yağışlarında yüzde 16 azalma söz konusuydu.
Mayıs yağışları bir yıl önceye göre yüzde 79 arttı
Türkiye’nin geride bıraktığı mayıs ayı ise hayli sıcaktı. Öyle ki sıcaklıklar Güneydoğu Anadolu, Akdeniz ve Ege bölgelerinde en yüksek değerlerine ulaştı. Ardahan, Kars, Erzurum, Sivas ve Van en düşük ortalama sıcaklıkların yaşandığı yerler olarak kayıtlara geçti. Dr. Deniz Demirhan, “Mayıs ayında Türkiye’de genel olarak sıcaklıklarda bir artış yaşandı. Özellikle Akdeniz Bölgesine bakarsak uzun yıllar ortalamasına göre 1 derecenin üzerinde artış olduğunu görüyoruz” dedi.
Mayıs ayında ortalama en düşük sıcaklık -3.1 derece ile Ardahan’da, en yüksek sıcaklık 43.2 derece ile Nazilli ve Dalaman’da ölçüldü. 63 merkezde ise yeni ekstrem sıcaklık gerçekleşti.
Mayıs yağışlarında genel olarak yüzde 28’lik artış meydana geldi. İzmir’den başlayarak Kuzey Ege, Balıkesir, Tekirdağ, Kırklareli, İstanbul’un Avrupa yakası, Antalya’nın doğu kesimleri, Denizli, Isparta ve Burdur civarları, Kocaeli, Sakarya çevresi ile Giresun ve Rize sahil kesimleri normalin iki katından fazla yağış aldı. En fazla yağış Rize’de, en düşük yağış Karaman’da görüldü. 2019’la karşılaştırıldığında yağış miktarındaki artış yüzde 79’u buldu.
.jpg)
“Süper hücre” haziranda ani yağışlara sebep oldu
Haziran ayında hava sıcaklıkları mevsim normallerinde seyretmeyi sürdürdü. Ancak son bir haftadır özellikle Marmara Bölgesi’nde görülen şiddetli yağışlar yüzünden art arda sel olayları yaşandı. Bursa Kestel’de yaşanan felaketten iki gün sonra bu kez İstanbul sağanağa teslim oldu.
Özellikle büyükşehirlerde görülen bu ani ve yoğun yağışların sebebi “süper hücre” denilen meteorolojik olay. Süper hücre İstanbul’da yolları dereye çevirmekle kalmadı; hortumlara da neden oldu. İstanbul Teknik Üniversitesi Meteoroloji Mühendisliği Öğretim Üyesi Dr. Deniz Demirhan, bu durumla artık daha fazla karşılaşılacağını söylüyor:
“Betonlaşma çok fazla artıyor ve toprağın geçirgenliği azalıyor. Asfalt yüzeyler yağışı ne yazık ki geçiremiyor. Akışa geçen bu su, sele ve su baskınlarına sebep oluyor.”