Antarktika çevresindeki deniz buzunun her yıl büyüyüp gerilemesi gibi, kıtanın üzerindeki ozon deliği de aynı şekilde büyüyor. Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) Copernicus Sentinel-5P uydusundan yapılan gözlemler, ozon deliğinin 16 Eylül 2023’te yaklaşık 26 milyon kilometre kareye ulaştığını gösteriyor. Bu da onu şimdiye kadar gözlemlenen en büyük mevsimsel deliklerden biri haline getiriyor. Gerçek en büyük ozon deliği maksimumu, uçurumun yaklaşık 28.4 milyon kilometre kareye ulaştığı 2000 yılında meydana geldi.
Ozon doğal olarak oluşan bir gazdır ve stratosferde bizi güneşin ultraviyole veya UV ışınlarından koruyan bir tabakası var. 1985 yılında Antarktika’nın üzerindeki ozon tabakasında bir delik keşfedildi ve bu delik daha sonra insanların karbon tüketen maddeleri kullanmasıyla ilişkilendirildi. O zamandan beri bu maddelerin kullanımını yasakladık ve deliğin boyutunu izliyoruz.
Ozon deliği mevsimsel olarak büyümeye ve daralmaya devam ediyor, ancak sıcaklık değişimleri ve stratosferdeki rüzgar koşulları nedeniyle eylül ortası ile ekim ortası arasında maksimuma ulaşıyor. Copernicus Atmosfer İzleme Servisi kıdemli bilim insanı Antje Inness, yaptığı açıklamada: “Operasyonel ozon izleme ve tahmin hizmetimiz, 2023 ozon deliğinin erken başladığını ve Ağustos ortasından bu yana hızla büyüdüğünü gösteriyor” dedi.
Normalden yüksek büyümenin olası bir nedeni, Ocak 2022’de havaya büyük miktarlarda su buharı salan Hunga Tonga volkanik patlaması. Inness: “Su buharı, kloroflorokarbonların (CFC’ler) reaksiyona girip ozon tabakasının incelmesini hızlandırabileceği kutupsal stratosferik bulutların oluşumunun artmasına neden olmuş olabilir” dedi.
Bu yıl mevsimsel olarak büyük bir büyüme yaşanmasına rağmen, ozon deliğinin genel olarak boyutu halen küçülüyor. ESA’nın Copernicus Sentinel-5P görev yöneticisi Claus Zehner: “Montreal Protokolü ve antropojenik ozon tabakasını incelten maddelerin azalmasına dayanarak, bilim adamları şu anda küresel ozon tabakasının 2050 civarında tekrar normal durumuna ulaşacağını tahmin ediyor” dedi.
Özetle Antarktika’nın üzerindeki ozon deliği Brezilya’nın üç katı büyüklüğüne ulaştı diyebiliriz. Bu, kayıtlardaki en büyük ozon deliklerinden biri; ancak bu mutlaka alarma neden olacak bir durum değil. Yine de araştırmacılar gözlemlerine devam ederek, ozon deliğindeki büyümeyi kontrol etmeye devam edecek.