16 Eylül Cumartesi günü 'iyi bir komşu' başlığıyla başlayan ve 12 Kasım’a kadar devam edecek 15. İstanbul Bienali'ne ve sergilenen eserlere yönelik eleştiriler sürüyor... Bianelde sergilenen fil dişinden yapılma bir heykel ve yine kapalı bir ortamda 'sergi' amacıyla tutulan Boncuk isimli eşek hayvan hakları savunucularının tepkisine neden oldu. Haliyle akıllara da bienalin başlığıyla da bağ kurularak şu soruyu getirdi: 'İyi bir komşu hayvan düşmanı olabilir mi?'
İlk tepkiler, açılış gününde Xiao Yu’nun “Zemin” adlı çalışmasında özel gösterime çıkarılan Boncuk isimli eşek için gelmişti. 'Tarım toplumuyla beraber insanın kölesi haline gelen bazı canlılar şimdi de sanatçının kölesi haline mi geliyor?' tepkisi hayvanseverler tarafından dile getirildi.
İKSV ve İstanbul Bienal’inin yaptığı açıklamaya göre, Boncuk Çin’den bakıcılarıyla birlikte getirilmişti.
Kırmızı Tilki'nin haberine göre; Hayvanseverler, eşeğin Gümüşdere’den getirildiğini öğrenmesi uzun sürmedi. Gelen tepkilerin ardından bir süre daha alanda 'sergilenmesi' plananan Boncuk alandan çıkarıldı.
Elbette absürtlükler bununla da sınırlı kalmadı. Sanatçı Adel Abdessemed, Amerikan bombardımanı sırasında yaralanan Vietnamlı kızın heykelini yaptı.
Elbette buraya kadar her şey normal denilebilir. Fakat sanatçının eserini fildişlerinden yapması eleştirdiği şiddetin yeniden üretimi noktasında hedefe oturdu.
Abdessemed’in fil dişinden yapılma Vietnamlı kız heykeli “Feryat” sergi kataloğunda şu şekilde tanıtılıyor:
“Daha yakından bakıldığında bir filin dişlerinden yapılmış olması nedeniyle heykelin yüzeyinde küçük kabartılar görülür. Bu da heykele bir maddi tarih katmanı ekler. Feryat, heykel formundan başvurulan fotoğraf ve kullanılan malzemeye kadar her şeyiyle, bize evini, huzurunu, onurunu ve yaşamını yitirmenin ne demek olduğunu anlatır; acı ve şiddetin trajik zaman dışılığını gösterir.”
Kullanılan malzeme ve verilmek istenilen mesaj bağlamında derin bir tezatlık abidesine dönüşen heykel hayvan hakları savunucuları tarafından dövizlerle protesto edildi.
Bitti sanıyorsanız yanılıyorsunuz. Hayvan hakları açısından skandal olan bir başka iş de, Aude Pariset’in Pera Müzesi’nin orta yerine konumlandırdığı bebek beşiği içinde 'performans' sergileyen solucanlar!
Yüzlerce solucanın, beşiğe gerilmiş beyaz straforu yiyerek hayatta kalmaya çalıştığı bu işin, bizlere “iyi bir komşuluk” adına ne anlatmasını bekliyoruz?
Hayvan hakları savunucuları, sanatta canlı hayvan kullanımının ve hayvanların öldürülerek sanata malzeme edilmesinin nihayet biraz olsun aşıldığı bir çağda, Türkiye gibi hayvan hakları mücadelesinin son derece zorlu koşullarda yürütüldüğü bir ülkede, etik ve politik olarak son derece sorunlu, şiddetin estetiğini doğrudan icra eden muhafazakar bir sanatın yerinin olmadığını dile getiriyor.
Geçtiğimiz günlerde bu tepkiler Dört Ayaklı Şehir ve Hayvan Hakları İzleme Komitesi (HAKİM) tarafından resmi makamlara ulaştırıldı.
İstanbul Valiliği ve İl Orman Su İşlerine ulaştırılan resmi dilekçede, 15. İstanbul Bienali kapsamında canlı hayvan kullanımının, gerekse fil dişi gibi canlı hayvandan elde edilen malzemelerin kullanılması gibi, izne tâbi olan haksız fiillerin tartışılarak ulusal mevzuatımıza göre gereğinin yapılmasını, hem ulusal hem de uluslararası mevzuat gereği haksız fiillerin soruşturularak Bienal düzenleyecilerinin, küratörlerin ve ilgili sanatçıların cezalandırılması talep edildi.