Bazı ülkelere 2024'e kadar toplu aşılama yapılamayacak... Peki ya Türkiye'de?
Covid-19'a karşı aşılar bulundu ancak aşının kendisi bu haberler kadar hızlı yayılmıyor.
Şu an bu aşıya ulaşması gereken kişi sayısı, toplam nüfusu temsil ediyor, yani 7.8 milyar kişi. Ancak bugüne dek üretilmiş aşılar toplamda 650 milyon kişinin ihtiyacını karşılayacak kadar. Bildiğiniz üzere çok az firma aşıyı üretmek için istekli, onların da sınırlı sayıda olanı bunun için izin alabilmiş durumda.
Ve acı gerçek, bu sınırlı aşılar zengin ülkelerin tekelinde.
Bu tekelin sona ermesi için zengin ülkelerin tamamen aşılanmasını bekleyecek kadar zamanımız yok, bu yüzden Hindistan gibi ülkeler aşıların her ülkede o ülke için üretilebilmesi için bir yöntem geliştirilmesi önerisinde bulunuyor.
Çünkü zaman geçtikçe mutasyonlar artıyor, virüsün etkisi de aynı oranda artıyor.
Ancak hem ABD ve İngiltere gibi ülkeler hem de firmalar bunun karşısında durdu.
Peki neden?!
Herkes bu soruyu sormalı çünkü salgının sona ermesinden daha farklı bir amacımız mı var ki aşının her ülkede üretilmesine izin verilmiyor? Yahut altında bilinmeyen, haklı bir sebep mi var?
Gelin bakalım.
Beş büyük aşı üreticisi, mevcut aşıların yüzde doksanının da üreticisi.
2021 sonuna dek tüm dünyanın aşılanması planlanıyor olsa da eldeki sayılara bakınca biraz daha hızlı olmamız gerektiğini biliyoruz. Türkiye'de aşılanma oranına ve aşılama hızına bakınca endişelenmenin pek de haksız olmadığını biliyoruz.
İçeriğin başında da bahsettiğimiz gibi Hindistan'ın başını çektiği ülkeler geçici olarak izinler çıkarılarak aşı üretiminin hızlanması için başvurdu.
Çünkü üretilmiş aşıların yüzde sekseni yüksek ve orta gelirli ülkelere aktarıldı. Aşı transferi de böyle süreceğe benzediği için orta gelirin altındaki ülkelere aşının bu yıl tamamen ulaşması beklenmiyor. Hatta bir projeksiyona göre fakir ülkeler 2024'e dek toplu aşılamaya ulaşamayacak.
Korkunç değil mi?
Aşıların üretim haklarında bu salgın özelinde esneklik yapılması hem fakir ülkelere de aşıların ulaşmasını sağlayacak...
...hem de aşı fiyatlarının düşmesine yol açacak.
Pfizer aşısı iki doz olarak ABD'de 39, Avrupa'da 37 dolara satılıyor. Önümüzdeki yıl bu fiyatların daha da artması bekleniyor. Fiyatların düşmesinin fakir ülkelere sağlayabileceği kolaylığı bir düşünsenize?
Bu arada aşılara fiyatları üzerinden yaklaşmak çok da mantıklı değil, çünkü bu firmaların kâr amacı gütmesi onları "kötü" yapmıyor.
Ancak uzmanların da vurguladığı üzere hakları farklı ülkelere ve firmalara kiralamak büyük firmaların aşılardan kâr etmesini engellemeyecek, sadece ortadaki tekeli kaldıracak. Salgın döneminde son ihtiyacımız olan şey bir tekel.
Bu eleştiriye karşı olarak ortaya atılan tezi de dikkate almak gerekiyor.
Aşı üreticileri ve bu hakları savunanlara göre haklardan vazgeçilmesi salgını durdurmayacak ve daha iyi yöntemler aranması için motivasyonu azaltacak. Yani eldeki aşılarla yetinip sürekli onları çoğaltmaya yoğunlaşılacağı için inovasyonun önüne bir set çekilmiş olacak.
Ek olarak tek bir doz aşıyı üretebilmek için 60-110 günlük bir altyapı çalışma gerektiği söyleniyor.
Yani haklar ülkelere verilse bile zaten ülkelerin yeterli üretim sistemleri olmadığı için hiçbir fark olmayacağı söyleniyor. Fakat bu gerekçe de çok mantıklı görünmüyor, Kanada ve Bangladeş'in yaptığı açıklamalara göre bu ülkelerin aşı üretim tesisleri boş bir şekilde bekliyor. Hepsi hazır.
Sizce salgın herkesin hayatını böylesine etkiliyorken, bu bahaneler mantıklı mı?
Aşıların üretilmesi, taşınması ve korunması hiç de kolay değil. Bu yüzden bu tartışmanın tek bir yanıtı yok.
Ancak sorun halen ortada, zengin ülkeler aşıyı kendilerine saklayıp fakir ülkeleri dışarıda bırakıyor, Türkiye'de aşılamanın ne zaman yayılacağı bilinmiyor, neredeyse üç yıl boyunca toplu aşılama yapılamayacak ülkeler var.
Salgında bazılarının canı diğerlerinden daha mı kıymetli? Bu haksızlığa bir son verilecek mi? Yorumlarda buluşalım, tartışalım.