Bu sofra düzeni misafir içindir.
Sofraya oturma kuralları;
Sofraya yaş sırasıyla oturulur ve sofranın başında Thamade(Тхьэмадэ;yani en büyük olan, grubu yöneten kişi) oturur. Ancak bu Thamade misafir değil ev sahibidir.
Thamade nin sağında misafir olarak gelen grubun Thamade'si bulunur.
Thamadenin(ev sahibi olanın) sol tarafında ise ev halkının ikinci en büyüğü(yaşça) oturur.
İki misafir yan yana oturmaz
Yemek yiyenlere hizmet eden iki kişi bulunur. Genelde evin genci.
Hizmet eden gençler sofra düzeniyle sorumludur ve sofraya oturmazlar.
Sofrayı thamade açar. Thamade bu açılış konuşmasında toplantıya
neden olan konuya da değinerek sofrada bulunanlara davete
icabetleri nedeni ile teşekkür eder ve kadeh kaldırır (бжьэ-bj’e).
Gruba birisi geç kalmışsa sofraya oturmak için izin ister. Bu гупмахуэбжьэ (gupmahubje - iyi dilek kadehi) olarak adlandırılır. Gelen kişiye гупмахуэбжьэ Thamade'nin izniyle verilir ve kişi içtiktan sonra hizmet eden gence tekrar doldurtur ve kadehi kendine uzatan kişiye geri verir.
Bu sofralarda Thamadeden izinsiz kendi başına dışarı çıkmak ayıp sayılır bu şekilde ayrılan kişilere tekrar sofralarda yer verilmezdi.
Yemekte Thamade bir şey sormadan konuşulmaz fısıltaşmalar olmaz bu ayıp sayılırdı.
Ayrıca sofrada yemek bitirilse bile beklenir ve aynı yemek yiyormuş gibi ciddi bir şekilde oturulurdu.
Kısacası sofrada ne olup bitiyorsa bu Thamade ve yardımcısının izniyle olurdu.
Sofrada iken sağa sola yaslanmak, yayılarak oturmak, bacak bacak üstüne atmak kesinlikle kabul görmez.
Kişiler yalnızca kendilerini değil sülalelerini de temsil ettiklerinden daha dikkatli olmaları gerekir.
Sofra geleneğinin iki önemli ayağı хъащ|эныш (h’aş’enış; misafire kesilen hayvan eti) ve
щхьаныкъуэ ( şh’anık”ue; yarım baş)
Önce baş getirilir ve dağıtım yapılır.;
Yarım baş kırılmak için misafir olan büyüğe verilir ancak misafir kırması için ev sahibinden (genelde Thamade) rica ederdi.
Thamade kırdığı yarım başın sadece kulağını hizmet eden gence verir. Geri kalanı misafire verir ve dağıtmak onun görevidir.
İkiye ayrılan başın sol parçası misafir sofrasına konulmaz.
Ayrıca yarım baş (sol) yemeğin yendiği evden dışarı çıkartılmaz.
Protokol olmadan koyun kesildiği zaman ise sağ yarım baş en yaşlı
komşuya hisse olarak verilir. Bu ona saygının bir ifadesidir.
Evde sol yarım başı yiyecek kadar yaşlı kimse yoksa, yaşlı komşu
davet edilerek bu yarım baş kendisine usulen ikram edilir.
Ayrıca babası sağ olan kişi yarım başı ne kırabilir ne de yiyebilir.
Yarım baş şöyle paylaşıtırılır:
Kulaktan kesilen parça en gence verilir bunun anlamı 'Yanlış yapma dikkatli ol' demektir.
Burundan kesilen parça Тхэмадэкъодзэ(Thamadekodze; yani Thamade'nin yardımcısı)'na verilir. Bunun anlamı 'Dikkatli ol tehlikeli bir olay olmasın'dır.
Göz kısmı Thamade'nin gözetmenine verilir. Bunun anlamı her şeyi görmesi, gözetmesidir(sorumlu olduğu yerde).
Beyin kısmı ise Thamadeye verilir.
Misafirler kalkacak gibi olduğunda хъащ|эныш (h’aş’enış; misafire kesilen hayvan eti) getirilir. Bu misafire verilen değeri gösterir.
Bundan sonra grup thamadeye saygılarını sunarak yavaş yavaş
dağılmaya başlar. “Cemiyeti bir arada tutabilen kişi bir cemiyet
değerindedir” sözü işte bu tür toplantıları başarı ile sürdüren
thamadeler için söylenmiştir.
Eksik bir şey varsa şimdiden özür dilerim.
