Komünist Partisi üyesi, ABD vatandaşı bir çift olarak, Soğuk Savaş döneminde Sovyetler Birliği adına casusluk yapmakla ve atom bombasıyla ilgili bilgileri Ruslara vermekle suçlanıp yargılandı Rosenberg'ler. İşbirliğine yanaşmayınca idam edildiler.
1953 yılının 19 Haziran'ındaki ölümlerinin 62. yıl dönümünde, çiftin hayatına sessizce süzülüyoruz.
Her ikisi de Yahudi kökenli ailelerden geliyordu.
Julius, elektrik mühendisi, Ethel ise sekreter idi. İlk tanıştıkları yer; Genç Komünist Derneği oldu.
ABD'nin Komunist Avına Takıldılar, Casusluk ve Vatan Hainliği Yaptıkları İddia Edildi
Partideki aktif görevleri sürerken, Ethel'in kardeşi David Greenglass'ın çalıştığı New Mexico'daki araştırma merkezinden edindikleri nükleer silah sırlarını Rus ajanlarına iletmeye başladıkları öne sürüldü.
McCarthy Döneminde, 'Taft Hartley' Yasasından Suçlandılar Ama Suçlamaları Hiçbir Zaman Kabul Etmediler
Japonya'nın Hiroşima ve Nagazaki kentlerine atom bombalarının gönderilmesinin ardından, sovyetler birliği ilk atom bombası denemesini yapınca ABD'nin bomba politikaları iflas etti. Yenilginin faturası ise, devlet sırlarına kurulan komplolarda ve bilgi sızdıran casuslarda arandı.
Yargıtayı, davanın yeniden incelenmesini 5 defa reddetti.
Toplanan delillerde Julius Rosenberg'in aktif olarak casusluk yaptığı yer almış, ancak suçlu bulunduğu casuslukla kendisinin ya da Ethel Rosenberg'in ilgisi olduğuna dair herhangi bir delil bulunamadı.
Hâkim, çifti komünist olarak damgalayarak davayı yönetti, jüriyi kışkırttı.
Devletin delil olarak öne sürdüğü buluntular arasında 'esas kanıt' olarak gösterdikleri, güya bombanın mekanizmasını gösteren çocuksu bir krokiydi.
İdam kararına bütün dünya tepki gösterdi.
Kararla birlikte, tüm dünyadan hükümete protesto mektupları yağdı. İnsanlar 'açık bir cinayet' olarak gördükleri kararı durdurmak için meydanlara döküldüler.
Çift, yalan söylemediklerini ifade edip, herhangi bir cezai indirim teklifine yanaşmadılar.
Amerikan yetkilileri dünyanın tepkisi üzerine, çifte bir takım tekliflerle geri döndüler. 'Yalan söyledik' diye ifade verin idamınızı 30 yıla hapis cezasına indirelim diye teklif götürmüş fakat kabul görmediler. Bir diğer teklif ise, Bayan Rosenberg'in bütün şuçu eşine yüklemesi karşılığında serbest bırakılması yönünde olmuş, ancak bu da reddedildi.
İdam günlerini, 18 Haziran'ın evlilik yıldönümleri olmasını gerekçe göstererek, 19 Haziran tarihine aldırdılar.
Özür dileyip af talep etmeleri karşılığında, 6 ve 10 yaşındaki çocuklarına kavuşabilecekleri söylendi, Ethel 'ya suçsuzluğumuza inanan milyonlarca insan ne olacak?' diyerek bu teklifi de reddetti.
Elektrikli sandalyede idam edildiler.
Elektrikli sandalyelerin bir kadına göre değil, tamamiyle bir erkeğe göre tasarlanmış olması, Julius Rosenberg'in ilk elektroşok'ta yaşamını yitirmesi ancak Ethel Rosenberg için aynı işlemin birkaç kez daha yapılması gerektiğini öğrenmekti.
+ Şair Melih Cevdet Anday'ın Rosenberg'ler için yazdığı "Anı" adlı bir şiiri de vardır.
Bir çift güvercin havalansa
Yanık yanık koksa karanfil
Değil bu anılacak şey değil
Apansız geliyor aklıma __Neredeyse gün doğacaktı
Herkes gibi kalkacaktınız
Belki daha uykunuz da vardı
Geceniz geliyor aklıma __Sevdiğim çiçek adları gibi
Sevdiğim sokak adları gibi
Bütün sevdiklerimin adları gibi
Adınız geliyor aklıma __Rahat döşeklerin utanması bundan
Öpüşürken bu dalgınlık bundan
Tel örgünün deliğinde buluşan
Parmaklarınız geliyor aklıma __Nice aşklar arkadaşlıklar gördüm
Kahramanlıklar okudum tarihte
Çağımıza yakışan vakur, sade
Davranışınız geliyor aklıma __Bir çift güvercin havalansa
Yanık yanık koksa karanfil
Değil unutulur şey değil
Çaresiz geliyor aklıma.
Kaynak: Wikipedia & The Murder of the Rosenbergs (Stanley Walkovsky)
Kapak illüstrasyonu: Renato Guttuso