Geçen yılın son döneminde yaşanan kur atakları 14'lerden 3 gün içerisinde 20 Aralık günü 18,40 ile zirveye ulaşmış, o akşam saatlerinde Kabine toplantısı sonrası Cumhurbaşkanı Erdoğan kur korumalı mevduat (KKM) ürününü açıklamış ve dolarda 12 seviyelerine gerileme görülmüştü.
2022'nin ilk aylarında kur stabil seyretmiş, bunu seyrin kamu bankalarından yapılan kur satışları ile gerçekleştiğini ekonomistler açıklamış, ekonomi yönetimi bu iddiaları reddetmişti.
Bireyselde ilk vade dönüşleri Mart ayında gerçekleşirken, bir miktar yukarı yönlü hareket ile KKM'ye yeniden giriş görülmüştü. 11 Ocak 2022 tarihinde tebliğde yapılan değişiklik ile tüzel kişiliklere de hak sağlanmış burada ise vade 6 aydan az olmamak kaydıyla belirlenmişti. Yaz aylarında gerçekleşecek olan bu vade dönüşleri kritik olarak görülmeye başlandı.
Mayıs ayı başından bu yana dolarda yükseliş hızlanırken, dönüş olsa bir türlü olmasa bir türlü şeklinde bekleyiş başladı.
Malum vade dönüşünde kurdaki yükseliş ile faiz farkı Hazine tarafından karşılanacak olup, yükselişin cazip bir getirisi olmaması ise dövize dönüş olabileceği anlamına geliyor. Bir diğer soru işareti de tüzel kişilere yani şirketlere tanınan avantajlar. Yeni avantajlar verilmezse vade dönüşü KKM'ye yeniden giriş olacak mı?
Diken'in aktardığına göre, Reuters'ın görüştüğü dört ekonomist KKM’de temmuz ve ağustos aylarında toplamda 30, sadece ağustos ayında yaklaşık 20 milyar dolarlık vade dönüşü olacağını belirterek, yılın en büyük montanlı vade dönüşünün bu dönemde olacağını söyledi.
Piyasada dış faktörlü gerilimlerin de desteğiyle sorunların derinleştiği belirtilirken, düşen alım gücü erken seçim söylemlerini de artırıyor.
Merkez Bankası'nın net uluslararası rezervlerinin geçen hafta 10 milyar doların altına gerilemesi ve beş haftada 10 milyar dolarlık düşüş görülmesi ile swap hariç rezervlerin aynı dönemde eksi 55 milyar dolara kadar gerilemesi kritik görülüyor.
Ekonomide Ukrayna’daki savaşın etkileri ile enflasyondaki düşüş ve cari dengenin de yakından izlendiğini, Merkez Bankası’nın son faiz kararında da dezenflasyon süreci öngörüldüğü belirtildi. Dünyada da rekor düzeyde enerji ve gıda fiyatları, TL’nin değer kaybı ile daha fazla hissedilirken, yurt içinde kredi büyümesinin de etkisi ile enflasyonda yükseliş seyri henüz hız kesmedi.
İskoçya merkezli İngiliz küresel yatırım şirketi ABRDN'den fon yöneticisi Kieran Curtis'e göre bu dönemi bir kriz değil ancak ihtimalin de sıfır olmadığı şeklinde yorumlarken, "Kontrolü kaybetme riskiyle karşı karşıyalar” değerlendirmesinde bulundu.
JPMorgan ve Citi analistleri TCMB'nin döviz rezervlerinde düşüşün süreceğini öngörüyor.
Enerji ve gıda ithalatı etkisiyle de cari açığın büyümeye (GSYH) oranının bu yıl yüzde 5’e ulaşmasını bekliyorlar. Her iki kurum ayrıca turizm tarafında ise olumlu beklentilerini koruyarak Türkiye’ye turist akını ile 15-20 milyar dolarlık bir döviz girişi de öngörüyor.
JPMorgan Orta Doğu ve Afrika Kurumsal Araştırma Başkanı Zafar Nazım, KKM’ye tüzel girişler için vergi indirimleri gibi yeni teşvikler beklerken, bu dönemde çıkarılabilecek kısa vadeli yüksek getirili ürünlerin de dolarizasyonun önüne geçeceğini tahmin ediyor.
Mirabaud Gelişen Piyasalar Sabit Getirili Menkul Kıymetler Müdürü Daniel Moreno, geçen yıl yaşanan kur ataklarında ellerinde bulunan son Türk tahvillerini sattıklarını belirtti. TL'deki değer kaybına ve KKM'ye yönelik yönelik şunları söyledi:
Kimseye öylece bir ödeme teklif edemezsiniz. Bunun sürdürülebilir olduğunu düşünmüyorum. O zamandan bugüne hiçbir şeyin düzeldiğini de düşünmüyorum, aksine her geçen gün daha da kötüye gidiyor görünüyor. Ama yine de Türkiye’nin mücadele vermeden düşeceğine de inanmıyorum.
Gramercy Kıdemli Başkan Yardımcısı Petar Atanasov, kendisi de dahil olmak üzere uluslararası yatırımcıların ekonomi ve para politikasında değişiklik beklediğini belirtirken şöyle devam etti:
Türkiye’nin tüm yatırım yapılabilirliği seçim sonucuna bağlı. Bence piyasa sonuna kadar oldukça şüpheci olacak. Son derece belirsiz bir seçim olacak, her şey olabilir.