Hazine'nin Türk Lirası'nı korumak amaçlı tebliğ değişikliği ticari ödemelerde sıkıntı yarattı
Tebliğ'nin detayları burada👇
Dün yayımlanan Resmi Gazete’deki tebliğ değişikliğinde dövize endeksli menkul satışlarında TL ile ödeme zorunluluğu getirildiği açıklanmıştı.
Yapılan değişikliklerin dövizli işlemlerin ticari işlemlerden çıkarılmasına yönelik olduğu ama dolarize olan piyasada bunu yapmanın çok zor olduğunu belirten OSB Finans Danışmanı ekonomist Erol Taşdelen bankavitrini.com'daki 'Dövizli ödeme yasağı bankalarda kaosa neden oldu' başlıklı yazısında 20 Nisan günü bankalarda yaşananları şu şekilde ifade etti:
Bankalarda 30 Nisan 2021 Çek düzenlemesi ile ilgili “çek ibraz edilmeyecek” döneminde yaşanan kaosun bir benzer bugün Dövizli ödemelerde Hazine ve Maliye Bakanlığı Tebliğde geçen “MENKUL” kelimesinin net olmamasından yaşanmaya başladı. Çoğu bankada dövizli ödemeler gün içinde durdu! Belirsizlik henüz netleşmiş değil.
19 Nisan 2022 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan 2022/32-66 No.lu Tebliğ ile, dövizle işlem ve sözleşme yapma yasağı düzenlemelerinin yer aldığı 2008-32/34 No.lu Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karara ilişkin Tebliğde çok önemli bazı değişiklikler yapıldı.
Halk TV'nin haberine göre, Hazine ve Maliye Bakanlığının Tebliğ açık, anlaşılır olmayınca bankalar ödemelerde çelişki yaşadı ve bazı bankalarda döviz çekleri ödemeleri ve döviz ödemleri tamamen durdururken; bazı bankalarda da müşterilerden “ödemenin menkul satışı dışında” olduğu yönünde taahhütname alarak işlem yaptı.
Döviz çekleri ile ilgili net açıklama olmadığı için bankalar ne yapacağını bilemez halde.
Bazı bankalar BDDK’dan görüş isterken, bazı bankalar ise detaylar belli olana kadar ödemeleri durdurdu.
Döviz çeklerinin ya da döviz ödemelerinin, TL olarak yapılması halinde hangi döviz kurunun esas alınacağı ise net olmayan durumlardan biri. Merkez Bankası'nın bir gün önceki kuru mu, gün içinde açıklanacak kuru mu yoksa işlemi yapan bankanın döviz kuruna göre mi ödeme yapılacağı da açık değil.
Müşterilerden gelen döviz transfer talimatlarında bankalar kararsız kaldı.
Zira, müşteri talimatında “mal bedeli karşılığı” veya “…nolu fatura karşılığı” diye ibare yar alan talimatlar için işlem yapılmazken açıklama yer almayan talimatlı işlemler yapıldı. Bazı bankalar ise tüm ticari müşterilerine ait dövizli işlemleri durum netleşene kadar durdurdu. Ödemelerin belirsizlik nedeni ile durmasından kaynaklanan zararın ise ne olacağı henüz belli değil.
Gün içinde diğer bir belirsizlik de katılım bankalarında oldu. Zira, Katılım Bankaları kredilerini fatura karşılığı mal alım/satımı işlemleri için vermekte. Yeni düzenleme Katılım Bankalarındaki kredi durumunu da sorgular hale getirdi. Zira düzenlemede Katılım Bankalarındaki işleyiş ile ilgili bir gönderme yok.
2008-32/34 No.lu Tebliğin 8. Maddesinin 9 fıkrası;
“(9) Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri; taşıt satış sözleşmeleri dışında kalan menkul satış sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkündür. Ancak sözleşme konusu ödeme yükümlülüklerinin Türk parası veya dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkündür. Ancak sözleşme konusu ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi zorunludur” şeklinde düzenlendi.
Yeni düzenleme ile döviz olarak düzenlenen sözleşmeler yapılmaya devam ederken; döviz olarak ödenmesi engellenip, TL ödenmesi zorunlu hale getirildi. Sorun da buradan kaynaklandı.
Ödemeden sözleşme tarihindeki kur mu; ödeme tarihindeki kur mu hangi kur baz alınacak net değil.
Ödemede TCMB’nin mi, bankanın mı kuru baz alınacak belli değil.
Diğer bir belirsizlik de Tebliğde geçen MENKUL kavramı. Arapça olan MENKUL “Taşınabilir” anlamına gelmektedir. Diğer bir ifade ile taşınamayan Gayri Menkuller dışındaki tüm mallar Tebliğ kapsamına girmektedir. Tebliğ düzenleyici net ifadeler kullanmadığı veya tam tanımlama yapmadığı için kaosa neden olmuş durumda. MENKUL gibi geniş kapsamlı ifade yerine MENKUL MALLAR veya TİCARİ MALLAR ifadesi kullanılmaması Ticarette belirsizliği artırmış durumda.