Naçiz bir bedenin koca bir tank taburunun önünde yiğitçe durabilmesiydi belki de insanlık…
1989’da, Çin’de yaşanan Tiananmen olaylarında objektiflere takılan ve o günden bu yana sivil itaatsizliğin ve reddedişin sembolu haline gelen Tank Adam’dan bahsediyoruz.
Takvimlerimizi 1989’a alalım...
70’lerin sonundan bu yana uygulanan muhtelif devlet politikaları Çin halkını ekonomik anlamda oldukça zora sokmuştu.
Politik yozlaşma, kayırmacılık, yolsuzluk, işsizlik, enflasyon gibi etmenler her geçen gün halk üzerinde etkisini artırıyordu.
Mutlak güç, mutlaka yozlaşır.
Muhalif kesimin önde gelen isimlerinden olan Hu Yaobang ölünce, öğrenci ağırlıklı gruplar meydanlara akın etti.
İsyan vaktiydi.
Kısa sürede Pekin’deki Tiananmen meydanında toplanan bir milyona yakın insan, hükümeti sert şekilde protesto etmeye başladı.
Açlık grevleri yapıldı, oturma eylemleri düzenlendi. İsyan ateşi dinecek gibi görünmüyordu.
Çaresiz kalan hükümet, 20 Mayıs’da sıkıyönetim ilan etti.
300 bin asker Pekin meydanlarına girdi ve protestocuları dağıtmaya başladı.
Bunun sonucunda insanlar öldü, yaralandı...
Binlerce kişi yakalandı, suçlu bulundu, hüküm giydi, sürüldü. Gazeteciler tutuklandı, medya baskılandı.
Bütün bunlar yaşanırken bir adam, tek başına, sahneye çıkacaktı.
5 Haziran’da, Tiananmen meydanı protestoculardan arındırıldığında, gövde gösterisi yapan tankların önüne kendini siper etti.
Aynı zamanda fotoğrafçılık tarihine geçecek kareler tam o esnada Jeff Widener ve Stuart Franklin tarafından yakalanmaktaydı.
Widener ve meşhur karesi.
Olaya dair bir de video kaydı bulunmaktadır.
Yalnızca bir adam. Beyaz gömleği, sıska bedeni, alışveriş torbasıyla oracıkta duruyordu işte.
Yüzlerce tonluk demir yığınlarını dize getirmişti. Yüzbinlerce kişiyi sindiren metal fırtınanın karşısına tek başına dikilmişti.
Öncül tank bir manevra ile adamın etrafından dolaşmak istedi, ama adam buna izin vermedi. Tankları bir kez daha durdurdu.
Bu kez tanklar motorlarını durdurdu. Adam da tankın üzerine tırmanmaya başladı.
Aradığını bulamamıştı.
Tankın üzerinden inip kenara çekilince tanklar artık ilerleyebileceklerini zannettiler. Fakat adam tekrar tankın önüne geçmişti.
Tankın kapağı açıldı ve içinden çıkan askerle bir diyalog yaşandı.
Bu diyalogun muhtevası belirsizdir. Ancak adamın “Burası bizim şehrimiz, burayı terk edin” dediği rivayet edilir.
Sonrasında yaşananlar bir grup insanın oraya gelip adamı oradan uzaklaştırdığına işaret ediyor. Devamında ne olduğu ise muamma.
Hiçbir şiddet unsuru içermeyen koca bir irade: Tank Adam
Zarar vermeden, şiddete başvurmadan yapılan; iletişimden, diyalogdan yana taraf tutan bir başkaldırı, bir sivil itaatsizlik anıtı.
Her şeyden önemlisi, medyanın gücünü temsil eden bir vaka.
Milyonların tanık olmasıyla eşzamanlı olarak büyüyen, olgunlaşan bir anlam.
Tank Adam iradesi... Örnek alınası bir duruş.
Literatüre Tank Adam (Tank Man) olarak geçen bu vatandaşın gerçek kimliği hiçbir zaman tam olarak doğrulanamadı. Akıbetinden hiçbir zaman emin olunamadı.