Paraguay'ın ilk diktatörü ve halkına kendisini, yere kapanarak selamlama kuralı koyan José Gaspar Rodríguez de Francia'nın hayatını derledik. Keyifli okumalar!
José Gaspar Rodríguez de Francia y Velasco kimdir?
İlahiyat eğitimi almış ancak hukuk pratiğine yönelerek avukat ve politikacı unvanlarını almış olan José Gaspar Rodríguez de Francia y Velasco Paraguay'ın ilk diktatörüydü.
1811'de İspanyol yönetimini deviren cuntanın sekreteri olan ve 'El Supremo' olarak da bilinen José, 1813 yılına gelindiğinde eyalet kongresi tarafından bir yıllığına yedek konsolos olarak seçilmişti.
Paraguay Devleti'nin bağımsızlığı ve José 'nin diktatörlüğü
José aynı yılda yedek konsolosluk görevini devam ettirirken Paraguay devleti, 12 Ekim 1813'te İspanyol İmparatorluğuna karşı bağımsızlığını ilan etmişti.
1 Ekim 1814'te ise Kongre, onu birkaç yıl boyunca mutlak yetkilere sahip tek konsolos olarak ilan etmiş ve 1 Haziran 1816 yılına gelindiğinde ise ömür boyu mutlak kontrol kararı sonucunda ülkede ömür boyu diktatörlüğü elde etmiş oldu.
Paraguay'ın kendi kendine yeten ve dışa kapalı bir ulus haline gelmesi
Rousseau ve kitabı Toplumsal Sözleşme, Robespierre ve Napolyon gibi kişilerden esinlenen Francia, dış ticarette izolasyonist bir politika benimseyerek Paraguay'ın, kendi kendine yetebilen bir ülke olmasını sağlamaya ve bağımsız tutmaya çalışmıştır.
Bu nedenle Francia, başta Arjantin ile olan tüm nehir trafiğini yasaklamış ardından da ülkede tüm dış ticareti yasaklamıştır. Çok az kişinin girmesine veya ayrılmasına izin verilen Paraguay devleti böylelikle dışa kapalı bir ulus haline gelmiştir.
Francia'ya düzenlenen suikast girişimi
Kilisenin ve seçkinlerin gücünü büyük ölçüde sınırlandırarak Paraguay'ı, alt sınıfların ve marjinalleştirilmiş grupların istekleri doğrultusunda yeniden yapılandırmaya çalışan Francia, 1820'de seçkinler ve birtakım bağımsızlık figürü olan kişiler tarafından ona karşı düzenlenen bir suikastı ortaya çıkarmıştı.
Francia'nın devlet polisine ve ordusuna yaptığı yatırımlar
1820 senesinde kendisine karşı düzenlenen suikast girişimini ortaya çıkarmasının ardından devlet polisine ve ordusuna yapılan yatırımları çok ciddi bir şekilde arttırmış olan Francia, aynı zamanda ülkenin ilk daimi ordusunu da oluşturmuştur. Ayrıca gizli bir polis gücü ve 'hakikat odası' olarak bilinen yeraltı hapishanelerini de kurmuştur.
Francia ve suikastlara karşı aldığı önlemler
Suikasta karşı önlemleri burada bitmeyen Francia, söylenenlere göre; Saray kapılarını kendini kilitler, geleneksel kaplar içerisinde ve kendisine özgü bir kamış ile içilen 'Yerba mate' çayını kendi hazırlar, gece yatmadan önce tüm panjurlar kapatır, yastığının altına koyduğu bir tabancayla uyurdu.
Hiç kimseyi onun altı adım yakınına yaklaşmasına izin vermezdi. Hatta ata çıktığı zaman suikastçı gibi kötü amaçla yaklaşabilecek kişilerin saklanamaması için gittiği yollar üzerindeki tüm çalı ve ağaç gibi nesneleri söktürürdü.
Francia ve aile
Cinsellikle ilgili liberal bir görüşü olan ve evliliğe karşı olmasıyla da bilinen Francia'nın yakın ilişkileri olmamasına karşın gayrimeşru çocuklarının olduğu bilinmekte ve Ubalda García de Cañete adlı gayri meşru olan kızının fahişelik yapmasını öğrenmesi donucunda fahişeliğin onurlu bir meslek olduğunu söyleyerek tüm fahişelerin altın saç tarağı giymesi gerektiğini ilan etmiştir.
Francia'nın kendisini görenlere yere kapanıp selamlama emrini vermesi
1832 senesinden itibaren ölümüne kadar olan zamandaki süreçte ise kendisinin geçtiği sırada onu gören tüm insanların yere kapanarak 'prostration' (secde, yerlere kapanma) olarak da adlandırılan ve secde etmeye benzer bir pozisyonda bulunarak selam verme zorunluluğu getirmiştir.
Francia'nın verdiği diğer emirler
Dini açıdan engizisyonu ortadan kaldırarak kendisini ülkenin başpiskoposu olarak atamış olan José aynı zamanda; criollo* ve yarımada etkisini sona erdirmek ve ırksal olarak yaşanabilecek herhangi bir sosyal veya ekonomik eşitsizliği ortadan kaldırmak amacıyla İspanyol kökenli insanların yalnızca mestizo (melez), Kızılderili veya Afrikalı olan insanlar ile evlenebileceklerini ve diğer İspanyol kökenli kişilerle evlenemeyecekleri bir yasa çıkartmıştır.
*Yalnızca veya genel çoğunluğu İspanyol kökenli olan Latin Amerikalı insanlara atfedilen kavram.
Francia'nın Paraguay'a olan etkisi
Francia sürdürdüğü iktidar süresince Paraguay'a otokratik yönetim geleneğini getirerek bu yönetimi ülkesine aşılamıştır. Belki de Paraguay'ın çok önemli bir şahsiyeti olarak görülen Francia, ülkenin bir buçuk asır daha diktatörlüğe benzeyen bir başkanlık sistemiyle yürütülmesine sebep olmuştur.
Paraguay'da Francia anısına yapılanlar
Yaguarón şehrinde Fancia'nın anısına adanmış bir müze bulunmaktadır. Müzenin içinde José’nin kendisinin ve kızının portreleri bulunmaktadır. Ayrıca şeker kutusu, şamdan ve tütün kutusu gibi nesnelerin yer aldığı müzenin yanı sıra José'nin adına Paraguaylı bir yazar olan Augusto Roa Bastos'un, Francia'nın hayatının bir tasvirini çizdiği 'Yo el Supremo ( I, the Supreme - Ben, yüce )' adlı bir romanı da bulunmaktadır.