Neredeyse 3 yıldır Covid-19 pandemisiyle boğuşuyoruz. Maskeler, mesafeler, hijyen kuralları, aşılar... Artık rutinimiz oldu. Ancak salgın hastalıklar sadece bugünün gerçeği değil. Şimdi İslam coğrafyasına ışınlanıyoruz! İslam tarihinde ilk kez görülen bu korkunç veba salgınının detaylarına birlikte göz atalım;
Tarihin çeşitli kısımlarında karşımıza çıkan veba, salgın hastalıklar arasında en beteri diyebiliriz.
14. yüzyılda ilk başta 'Büyük Ölüm' adını alan, daha sonra 'Kara Ölüm' olarak tarihe geçen salgın Avrupa'nın 3'te 1'ini yok etmişti.
Sebebi ise yersinia pestis adlı bir bakteri...
Genellikle hayvanlarda bulunan bu bakteri türü en çok pireler aracılığıyla insanlara bulaşıyor.
Vebanın birden fazla çeşidi olduğu için her biri farklı belirtiler gösteriyor.
Bubobik Veba'da baş, bel ve bacak ağrısı, vücutta oluşan kızarıklıklar ve vücudun çeşitli noktalarındaki lenflerde yumurta büyüklüğünde şişmeler görülüyor.
Septisemik Veba'da kusma, yüksek ateş, kilo kaybı, ağız ve burundan kan gelmesi ve dokuların ölmesinden kaynaklı vücutta kararmalar baş gösteriyor.
Pnömonik Veba ise öksürme, nefes darlığı, göğüs ağrısı, halsizlik, susuzluk hissi, vücutta renk değişimi ve balgamda kan görülmesi gibi belirtilerle karşılaşılıyor.
İşte bu korkunç hastalık 638-639 yılları arasında İslam dünyasında da büyük yıkıma yol açtı.
İlk defa Kudüs'ün yakınlarındaki Amwas köyünde görüldüğü için hastalığın adı Amvâs Veba Salgını ya da Amvâs Taunu olarak tarihteki yerini aldı.
Filistin sınırlarını aşıp Ürdün'ü ve Şam'ı da etkisine alan salgın Urfa'ya kadar ulaştı.
Hz. Ömer döneminde yaşanan ve İslam tarihinde görülen ilk veba salgını olan bu felaket, yaklaşık 25 bin insanın ölümüne yol açtı.
Suriye ordularının başkomutanı Ebu Ubeyde bin Cerrah ve Yezid bin Ebu Süfyan gibi isimlerin hayatını kaybetmesi, o dönem İslam coğrafyasındaki askeri ve politik ilişkilerin de akışını etkiledi. Yezid bin Ebu Süfyan'ın yerine Suriye'de Şam valiliğine atanan kardeşi Muaviye bin Ebu Süfyan, İslam tarihinin seyrini değiştirecek bir hilafet mücadelesinin baş aktörüydü.
Amwas Vebası, aslında iki asırdır devam eden ve bazı tarihçilerin "tarihin en ölümcül salgını" dedikleri Jüstinyen Veba Salgını'nın bir uzantısıydı.
Salgını önlemek için bazı tedbirler alındı ancak Müslümanlar tarafından hoş karşılanmayan uygulamalar da söz konusuydu...
Mesela Cuma namazının cemaatsiz kılınması.
Alınan diğer önlemler ise bölgeye giriş çıkışların kısıtlanması, salgına yakalanmayanların birbirinden uzakta yaşaması, gayrimüslimlerle etkileşimin kesilmesi diye uzayıp gidiyor.
Ayrıca Hz. Ömer, salgın sonrası Şam'a giderek dul ve yetimlere maaş bağlanmasını da emretti.