IQ seviyesi; insanın algılama, kavrama, düşünme, akıl yürütme, öngörülerde bulunma ve sonuç çıkarma gibi becerilerinin tümünü ifade eder. IQ seviyesinin günlük hayat rutini içinde sahip olunan pek çok alışkanlıktan etkilendiğini biliyor muydunuz? Kulağa biraz garip gelse de bilim insanlarının yaptığı araştırmaların neticesi, IQ ile alışkanlıklar arasında bir bağlantı olduğunu kanıtlar nitelikte. Gelin; hangi alışkanlıklar IQ'yu zaman içinde düşürebilir, birlikte göz atalım.
Fast food denilince iştahımız kabarsa da IQ'muz için oldukça zararlı bir alışkanlık.
Gün içinde tüketilen besinlerin doymuş yağ oranları yüksek olabilir. Yüksek oranlarda doymuş yağ ile beslenmek ise vücuttaki kötü kolesterol oranını artırır. Bu duruma bağlı olarak kan akışı azalır ve beyne daha az oksijen gider. Hâliyle beynin işlevselliği olumsuz yönde etkilenir. Montreal Üniversitesi tarafından yürütülen ve IQ seviyesini korumak için yağlı besinlerden uzak durmak gerektiğini gösteren bilimsel araştırmalar, beslenme alışkanlıklarının zekâ üzerindeki etkisini ortaya koymuş durumda. Doğru beslenme alışkanlıkları edinerek hem bedensel hem de zihinsel sağlığınızı dengede tutabilirsiniz.
Beynin birden fazla işi aynı anda yapmak için tasarlanmadığı açık.
Massachusetts Teknoloji Enstitüsüne bağlı olarak çalışan sinirbilimci Earl Miller'in yaptığı araştırmalar, insan beyninin çoklu görevler için tasarlanmadığını ortaya koydu. Miller'a göre insanlar aynı anda pek çok işi başardığı yanılsamasına kapılsalar da bir işe odaklanmışken diğerine yapılan anlık ve hızlı bir geçiş, beynin işlevselliğini olumsuz yönde etkiler. Bu da IQ seviyesinin azalmasına sebebiyet verebilir. Beyin, aynı bir bilgisayar gibi işlevsel olarak sadece belli bir miktar bilgiyle ilgilenebilir. Pek çok bilgiyi aynı anda işlemeye kalktığındaysa performansı düşmeye başlar. Bu nedenle tek bir konu üzerine odaklanmak hem IQ seviyesini korur hem verimliliği artırır.
Başımızı televizyondan kaldıramamanın da bir bedeli var tabii.
Televizyon izlemek, eğlencenin en ucuz ve kolay yollarından biri. Çoğu zaman boş zamanlarımızı kitaplara, araştırmalara veya yeni bir bilgi edinmeye harcamak yerine ne yazık ki televizyon seyrederek öldürmeyi tercih ederiz. Ancak fiziksel veya mental açıdan hiçbir efor sarf edilmediği için rahatlama hissi veren televizyon, aslında beynin işlevselliğini olumsuz yönde etkileyen alışkanlıklar arasında yer alır. Televizyon izlemekten tamamen vazgeçmek mümkün olmasa da en azından yararlı programları izleyebilir; kendinize bir sınırlama getirerek vaktinizi zekâ geliştirici aktivitelere daha fazla ayırabilirsiniz.
Şekerden uzak durmamız gerektiği zaten bir sır değil.
Yüksek miktarlarda şeker tüketmek, vücudun pek çok fonksiyonunu olumsuz yönde etkiler. Aşırı şekerli gıdalar, mental sağlığı bozarak hafıza problemlerine neden olabilir. Bilim insanları, çok fazla şeker tüketen insanların demans hastalığına yakalanma riskinin arttığını gösteren bulgulara işaret eder. Aynı zamanda yapılan araştırmalar fazla miktarda fruktoz içeren meyvelerin de beyin üzerinde aynı derecede olumsuz etki yaratabileceğini gösteriyor. Vücudumuzun her ne kadar belli bir miktar şekere ihtiyacı olsa da fazlasını tüketmekten kaçınmak, vücut sağlığını korumak için büyük önem taşır. Yeme alışkanlıklarınızı düzene sokarak hem fiziksel hem mental açıdan sağlığınızı dengede tutabiliriz.
Düzensiz uyku ise öğrenme kapasitemizi yavaşlatıyor.
Mental sağlığı korumak için düzenli uyku uyumak büyük önem taşır. Uyku düzeninin bozulması, vücudun ritmini ve enerjisini etkiler, konsantrasyon bozukluklarını tetikler. Araştırmalar, uykusunu yeterince alamayan insanların duygu durumlarının dengesiz olduğunu, odaklanmada zorluk çektiklerini ve çabuk sıkıldıklarını gösteren bulgular ortaya kodu. Ayrıca iyi uyuyamamak aşırı yeme alışkanlığı ve stres gibi sağlığı olumsuz yönde etkileyecek faktörlerin ortaya çıkmasına da sebebiyet verir. Kendinize bir uyku düzeni yaratarak enerjik, huzurlu ve sağlıklı hissedebilir; öğrenme ve akılda tutuma kapasitenizi artırabilir, mental sağlığınızı destekleyebilirsiniz.
Stresin olumsuz etkilemediği ne var ki?
Stresli hissedilen zamanlarda vücut, olumlu düşünme kapasitesini düşüren hormanlar salgılamaya başlar. Vücut fonksiyonlarının doğru çalışmasını engelleyen stres hâli, beyinin işlevselliğini de olumsuz yönde etkiler. Ohio Üniversitesinde çalışan nörolog Brendan Kelley, aşırı stresin Alzheimer hastalığına yakalanma riskini arttırdığını öne sürdü. Günlük hayat koşuşturmacasının getirdiği stresi azaltmak için egzersiz ve meditasyonlardan yararlanabilir, daha zinde ve motive bir hayat sürerken zihinsel sağlığınızı da koruma altına alabilirsiniz.
Teknoloji hayatımızı kolaylaştırsa da zekâmızı kütüphaneler kadar korumuyor.
Çağımızın en büyük gerekliliği hâline gelen teknoloji, birçok anlamda hayatı kolaylaştırsa da bazı zararları da yok değil. Artık merak edilen bir bilgiye ulaşmak çok kolay. Arama motorları, çok fazla düşünüp kendinizi zorlamanıza gerek bile kalmadan işinizi hızlıca halledebilir. Ancak yapılan çalışmalar, bilgiye bu kadar kolay ulaşmanın IQ seviyesini etkileyen beceriler üzerinde olumsuz etkiler yarattığını ortaya kodu. Ayrıca bilim insanları, teknolojinin getirdiği yeniliklerden biri olan navigasyon sisteminin de mekânsal farkındalığı azalttığı yönünde ek bulgular öne sürdü. Teknolojik imkânları her ne kadar hayatınızdan tamamen çıkarmanız kolay olmasa da bazı işlerinizi kendiniz halletmeye çalışarak beyninizin işlevselliğini arttırabiliriz.