Bilim insanları, evrenin en gizemli fenomenlerinden birinin şimdiye kadarki en net görüntüsünü çektiler: Tuhaf radyo halkaları. Bu çarpıcı görüntü, kabaca 1 milyon ışık yılı boyunca uzanan bu muazzam soluk radyo halkalarının kökeni hakkında ipuçları verebilir. Biz de bu yazımızda bu halkalardan bahsediyoruz.
Şimdiye kadar gök bilimcilerin halkaların nereden geldiğine dair hiçbir fikri yoktu.
Ancak ortaya çıkan beş halkanın gözleminin sonucunda, radyo halkalarından üçünün süper kütleli kara deliklere sahip galaksilerin etrafında olduğu sonucuna varıldı. Burada bahsi geçen kara delikler Güneş kütlesinin milyonlarca ila milyarlarca katı kütleye sahip olan ve çoğu büyük galaksinin merkezinde bulunan kara delikler. Bu kara delikler genellikle çok fazla madde gelgiti yarattıklarından, konumları bakımından halkalar büyük patlamaların sonucunda oluşmuş olabilir.
Halkalar ilk olarak 2020'de Avustralya Square Kilometre Array Pathfinder radyo teleskopunu kullanan bir gök bilimci ekibi tarafından keşfedildi.
22 Mart'ta Monthly Notices of the Royal Astronomical Society dergisinde söylediklerine göre aynı ekip, bu halkalardan birinin aşırı detaylı bir resmini çekebilmek için Güney Afrika'nın MeerKAT teleskopunu kullandı. Avustralyalı bir astrofizikçi olan Ray Norris, 'Halkaların, merkezinde oldukça aktif bir kara delik bulunan bir galaksiyi çevreleyen zayıf radyo emisyonları olduğunu biliyoruz, ancak bunlara neyin sebep olduğunu veya neden bu kadar nadir olduklarını henüz bilmiyoruz.' diyor.
MeerKAT teleskobu halkaların soluk ve bulutlu radyo emisyonunun bilgisayar modellerini oluşturduktan sonra araştırmacılar, bunların patlama şok dalgaları olduğuna inanmaya başladılar.
Bu patlamadan kaynaklanan şok dalgası, dış gaz tabakasındaki elektronları atomlarından dışarı doğru hızlandıracak, enerji verilmiş elektronların etrafında dönerek radyo dalgaları için muazzam bir manyetik alan yaratmış olacaktı.
Bu dev patlamaya neyin sebep olduğuna gelirsek, araştırmacılar henüz bilmiyorlar.
Ancak çoğu halkanın aktif bir süper kütleli kara delik ile galaksilerin dışında bulunduğunu görmek, ihtimalleri daraltıyor. Araştırmacılar üç olası açıklama öneriyorlar: Halkalar, merkezi galaksideki dev bir patlamanın kalıntıları olabilirler; süper kütleli kara deliğin fırlattığı madde akıntılarından gelebilirler; veya yeni yıldızların doğuşundan gelen şok dalgaları olabilirler.
Halkaların tam olarak ne olduğunu bilebilmek için daha iyi radyo teleskopları şart.
Araştırmacılar, gizemin gerçekten dibine inmek için bir düzineden fazla ülke arasında bir iş birliği olan Square Kilometer Array (SKA) gibi daha hassas teleskoplara erişmeleri gerektiğini söylüyorlar. Bu; Güney Afrika, Avustralya, Birleşik Krallık, Fransa, Kanada, Çin ve Hindistan dahil olmak üzere bir düzineden fazla ülke arasında 2028 yılına kadar Avustralya ve Güney Afrika'da dünyanın en büyük radyo teleskoplarını inşa etmeyi ve çevrim içi hale getirmeyi amaçlayan bir iş birliği.
O zaman gelene kadar, araştırmacılar halkaları incelemeye ve gece gökyüzündeki hayalet izlerinden daha fazla ipucu bulmaya devam edecekler.
Inter-College Institute for Knowledge'de astronom olan araştırmacı Jordan Collier, 'İnsanlar genellikle gözlemlerini açıklamak ve bilimsel bilgimizle uyumlu olduğunu göstermek isterler. Bana göre, şu anki bilim anlayışımıza meydan okuyan yeni bir şey keşfetmek çok daha heyecan verici.' diyor.
Siz bu konu hakkında ne düşünüyorsunuz? Yorumlarda buluşalım!