Büyük şehirlerin ofis çalışanları arasından gizli rekabetler vardır. Plaza çalışanlarının birbirlerine tatilleri, kıyafetleri, evleri, arabaları üzerinden çaktırmadan bir hava attıkları görülür. Bir kesim bunu doğal bir durum olarak görürken, bir kesim de sürekli bir yetişme çabasındadır. Aynı konumda olan iş arkadaşlarının sosyal medyadaki postlarını, hikayelerini izleyerek nasıl yaşanıldığı anlaşılmayan hayatları olabilir. Bunların ailenizin ekonomik ve sosyal durumundan kaynaklı olduğunu hiç düşündünüz mü?
Bazı insanların hayata 1-0 önde başladığını düşünürsünüz. Bu fark daha büyük de olabilir. Aynı konumda yer aldığınızı düşündüğünüz bir iş arkadaşınız, okuldan arkadaşınız gibi olgularla siz eşit olduğunuzu sanırken, nasıl yaşandığını anlamadığınız bir hayat yaşıyor olabilirler. Bu nasıl mı mümkün oluyor?
Aile dizilimi gibi bir kavram ama tam olarak öyle değil. Aileden gelen etkiler yok değil ama olay daha maddi ve somut koşullar üzerinden ilerliyor.
Sizler için bu kişiler arasındaki farklılıkları inceledik.
Farklılıklar ailedeki sosyal, kültürel ve ekonomik farklılıklarla başlıyor. Bir taraf daha eğitimli ve maddi anlamda sorun yaşamayan bir ailede doğarken, belki de bakıcı değil de dadı ile büyürken, erken dönemde eğitim kavramları değişiyor.
Araştırmacı Betty Hart ve dilbilimci Todd R. Risley'nin 1960'larda yaptıkları bir araştırmada, farklı sosyoekonomik statüye sahip çocukların kelime öğrenme becerileri arasındaki farklar durumu ortaya koyarak başlıyor.
Zengin ailelerin çocuklarının 3 yaşına kadar ortalama 30 milyon kelime öğrendikleri, fakir ailelerin çocuklarının ise ortalama 10 milyon kelime öğrendikleri tespit edildi.
Bu araştırma sonucunda, çocukların okuma başarısının kelime dağarcığıyla doğrudan ilişkili olduğu belirlenmiştir. Bu da eğitim hayatını kökten etkileyerek başlıyor.
Diyelim ki eğitim hayatında koşullar eşit, yine de kelime dağarcığı yüksek olan çocuğun algısı daha açık olabiliyor. Bunlar kişisel olarak değişen olgular olsa da dezavantajlar eğitim takviyeleri ya da özel eğitim olgularıyla avantaja dönüştürülebiliyor.
Bu kişilerin tüm eğitim hayatlarının aynı okullarda geçtiğini farz etsek dahi maddi koşulları yüksek olan kişinin aktiviteler, hobiler, kurslar, takviyeler ve network olarak daha fazla seçeneğe ulaşabildiğini biliyoruz. Eğitim hayatını daha donanımlı sonuçlandırıyor.
Eğitim bitti iş hayatına geçtik. Aynı eğitim alındı aynı yerde iş bulundu diyerek bir şekilde fırsat eşitliğini sürdürüyoruz.
Sosyoekonomik farklılıklar burada da çıkıyor ortaya. Yükseliş basamaklarında donanım, ilişkiler devreye girerken, maaş pazarlığı dahi değişebiliyor.
Kabul edilen ya da ihtiyaç duyulan maaş olguları farklı olabiliyor. Bunda da ihtiyaçlar ya da hayata bakış farklılaşıyor.
Değişen harcama tercihleri ilk etapta görülen en büyük farklılık oluyor.
Aile mirası ya da yüksek geliri olan birey, daha fazla lüks harcama yapabilirken, tasarrufa da pay bırakabilir ve düzenli birikimleri olabilir.
Daha düşük gelire sahip olan birey ise daha az lüks harcama yaparken, ihtiyaçlarına yönelir. Düzenli birikim için daha fazla çaba harcaması gerekebilirken, ev ya da araba gibi kavramlar öncelikli hedefleri olabilir ya da bunları kredi imkanlarıyla sağlayabilir. Diğer bireyin bunlara ihtiyacı olmayabileceği gibi bunlara zaten sahip olabilir.
Tasarruf tercihleri de burada devreye giriyor.
Daha yüksek gelir içinde büyümüş birey, aile kültürü sayesinde tasarruf konusunda daha bilinçli olabilirken, daha yüksek tasarruf oranlarına sahip olabiliyor.
Sosyoekonomik olarak az gelir içinde büyüyen birey sahip oldukları için daha fazla çaba harcayarak tasarruf etmek zorundadır. Tasarruf oranları da daha düşük olabilir. sahip olabilir.
Özellikle yatırımlarda, girişimcilikte öne çıkan risk alma tercihleri, halka arasında "para parayı çeker" söylemine neden olan temel sebep büyük farklılık gösteriyor.
Daha fazla finansal güvenliğe sahip olan kesimdekiler daha yüksek risk alarak, yüksek getiri sağlayabilirken, yatırım yapma konusunda daha cesur olabiliyor.
Daha az finansal güvenliğe sahip olanlar ise daha düşük riskli yatırımlar yaparak 'azıcık aşım, kaygısız başım' anlayışına geçebiliyor.
Tabi bunların kişilik yapılarıyla da çok ilişkisi oluyor.
Risk tercihler, varlık ve sorumluluklar yatırım yaparken, tercihleri farklılaştırıyor.
Daha yüksek birikimi olan maddi sorumlulukları az olan bireyler, daha fazla yatırıma yöneliyor. Daha karmaşık yatırım araçlarını da kullanabiliyor. Kısa sürede yüksek getiri sağlamakla ilgilenmeyebildiği gibi, ilgilense de kaybetmenin negatif baskısını yüksek hissetmiyor.
Daha az birikime sahip olanlar ise daha düşük riskli yatırımlar yaparak, daha basit ve bilindik yatırım araçlarını kullanabiliyor. Risk almayı tercih ettikleri durumlarda baskıyı daha yüksek hissediyorlar.
Varlık seviyelerinin eş seçiminde de etkisi olduğunu biliyor muydunuz?
Yüksek gelir seviyesinde yetişmiş kişiler, yine kendisi gibi bir partner tercih ederken, ortak noktaları ve çevreleri nedeniyle tanışma seçenekleri de yüksek oluyor.
Diğer birey de kendisi gibi bir partner tercih edebiliyor. Böylelikle hayat mücadelesinde kendisini anlayan ve birlikte mücadele edebilecekleri bir hayat sürmeye devam edebiliyorlar.
Eş seçimi çocuk yetiştirmede de etki ediyor.
Daha fazla kaynakları olduğu için ve kendileri de böyle yetiştikleri için bir kesim eğitim, bakım için daha fazla harcama yaparken, çocuklarının eğitimi için daha fazla fırsata sahip olabiliyor.
Daha az kaynağa sahip olan bireyler, çocuğu için de daha fazla çaba sarf etmek zorunda kalıyor. Çocuklarının eğitimi için daha sınırlı fırsatlara sahip olurken, sosyal destek konusunda da geleneksel yöntemlere başvurmak zorunda kalabiliyor.
Sosyoekonomik seviyesi yüksek yetişen bireyler daha lüks, alternatif sosyal aktivitelerde bulunabilirken, diğer bireylerin hem kültürel hem ekonomik nedenlerle daha geleneksel sosyal aktivitelerde bulundukları biliniyor.
Eğlence, gidilen mekan tercihleri de doğal olarak anlayış, çevre ve bütçeyle de değişiyor.
Başka nasıl farklılıklar olabiliyor? Siz hangisisiniz? Yorumlara bekliyoruz.
