İlber Ortaylı çoğu kişi tarafından tanınan, sevilen ve saygı görülen bir isimdir. Biz de kendisinden bir şeyler öğrenebilmek adına, kitapları ve söylemlerinden öğüt dolu birkaç ayrıntıyı derlemeyi uygun gördük.
1. Okumayı da, gezmeyi de ihmal etmeyin!
'Gençler, hem gezmeyi, hem okumayı ihmal etmeyin. Bilmek için ikisi de lazım. Sorguladığınız ya da merak ettiğiniz her şey hakkında kitap okuyun. Sadece ders kitaplarıyla gerçekleri öğrenemezsiniz.'
2. Şu bir gerçek ki Türk milleti olarak Osmanlı da biziz, Cumhuriyet de. Osman Gazi de Atamız, Fatih de Atamız , Atatürk de Atamız.
3. Bizim hayali bir tarih ve kahramanlar üretmeye değil, yalnızca doğruyu öğrenmeye ihtiyacımız var.
4. Yeni dünyanın ortaya çıkarttığı şartlara karşı Osmanlılar, eski Akdeniz ve Ortadoğu dünyasının direnişini temsil ederler.
5. Milletlerin kültür ve eğitim hayatında çocuklara ve gençlere tarih öğretmek çok mühim rol oynar.
6. Cahillik iyi bir şeydir, esas kötü olan yarı cahilliktir. Onlar ne bilmediklerini de bilmezler.
7. Türk kimliğini anlamanız için sadece etrafındaki bölgeyi değil, tüm dünyayı bilmeniz gerekiyor.
8. Hafızası olmayan toplumların nerelere gideceğinin, sürükleneceğinin dahası neler yapabileceğinin hesabı olamaz.
9. Türkiye'de nesillerin tarih şuurunu ve edebiyat ustalığını kazandıracak tipte bir dil eğitiminden uzak kalındığı açıktır.
10. İran medeniyeti bir bütündür ve o bütünlüğü kavramak bizim için önemlidir. Çünkü biz onlarla komşuyuz, kendimizi söz konusu dünyadan soyutlayamayız.
11. Bizans'taki Batı nefreti, Osmanlı'da yoktur. Osmanlı çok pragmatiktir, kimle ne kadar anlaşabileceğine bakar.
12. Bugünkü medeni dünyada hiçbir eski dünya kavmi ve ülke yoktur ki, Türkler olmadan tarihini yazabilsin.
13. İnsanlar gezip görmeli, bu sadece paralı sınıflara yönelik bir ayrıcalık olmaktan çıkmalı, eğitimin bir parçası olmalı.
14. İnsan, tarihi okumak ve yazmak kadar görmek de ister. İnsanoğlu maziyi merak eden bir mahluktur.
15. Sahip olduğu mirası tutamayan bir toplumun medeni kimliğini, medeni kişiliğini, medeni zenginliğini ispat edip ortaya koyması fevkalade zordur.
