Favizm, bakla zehirlenmesi veya tıptaki adıyla Glukoz 6 Fosfat Dehidrojenaz enzim eksikliği! Bu durum sağlıkçı olmayanlar için oldukça karışık ve anlaşılması zor bir durum. Mümkün olduğu kadar anlaşılır ve basit açıklamaya çalışacağız.
Bakla deyip geçmeyin!
Favizm, baklaya karşı hissedilen aşırı duyarlılıkla ilgili bir rahatsızlıktır. Bu hastalığı taşıyan kişi bakla yediğinde, baklanın içerisinde bulunan bir enzim alyuvarları hızlı bir şekilde tahrip ederek şiddetli bir tür anemiye (hemolitik anemi) yol açar.
Basit alerjik reaksiyonlardan değil ne yazık ki...
Favizm nadir görülen bir rahatsızlıktır. Bu hastalığı taşıyan insanlarda glikoz 6 fosfat dehidrogenaz (G6PD) eksikliği vardır, ki bu eksiklik normal olarak hücreleri yaralanmalardan koruyan alyuvarların kimyasındaki bir hatadır.
Nedir belirtileri?
Rahatsızlık farklı klinik tablolarla kendini gösterir. Akut hemolitik anemi ve buna bağlı belirtiler ortaya çıkabilir. Klinik bulgular bakla yenmesinden 5-24 saat sonra kendini gösterir. Hemoliz sonrası gelişen anemi genellikle ani ve çok ağırdır.
Kimlerde görülür?
Esasen erkekleri etkiler, G6PD eksikliği olan kişilerin %90’ı erkektir. Büyük ölçüde; Afrika, Akdeniz Havzası, Hint, Güneydoğu Asya veya Latin Amerika kökenli nüfusu etkilemektedir.
Dünya nüfusunun %3’ünü etkilediği tahmin edilmekte, hastalık Afrika kökenli Amerikan toplumunda, Akdeniz bölgesinde ve Çinlilerde sık görülmektedir. Görülme sıklığı Türkiye genelinde %0,5 iken, Çukurova bölgesinde %8,2 oranında görülmektedir.
Neyse ki tedavi süreci sancılı değil.
Aile geçmişinde favizme rastlanmış çocuklarda hastalığı kontrol altına almak ve kontrol altında tutmak mümkün olabilir. Eğer hastalık bulunursa, bakla yemekten ve alyuvarlar üzerinde benzeri etkiye sahip sıtma ilaçları ve antibiyotiklerden kaçınılması gerekir. Hemoliz genellikle kısa süreli olabileceğinden bunun tedavisine gerek olmayabilir.