Yaşam alışkanlıklarımız, iş yapma biçimlerimiz ve davranış şeklimiz her geçen gün değişikliğe uğruyor. Bunda içinde bulunduğumuz dijital devrim sürecinin payı oldukça yüksek. Haliyle bütün bu değişimden yatırım yapma ve para kullanma alışkanlıklarımız da etkilenmiş durumda. Artık ekonomik alanda yaşanan yenilikler o kadar fazla ki şu an kullandığımız pek çok terim aslında sadece birkaç yıllık bir geçmişe sahip.
İşte son yıllarda hayatımızın içine giren fakat bundan birkaç yıl önce hiç bilmediğimiz 12 ekonomi terimi!
1. Bilgi Ekonomisi
Bilgi ekonomisi; 'yeni ekonomi', 'dijital ekonomi' ve 'inovasyon ekonomisi' gibi farklı isimlerle sık sık karşımıza çıkan bir kavram. Teknolojinin ilerlemesiyle birlikte ortaya çıkan doğru bilgiye erişme sorunu, bilgi ekonomisinin odaklandığı konudur. Nitelikli işgücüne olan talebi niteleyen bu kavram, enformasyon ve teknoloji odaklı çalışmaların ekonomik iyileştirmelerde kullanılabileceği fikrine dayanır.
2. Yeşil Ekonomi
Çağın bir diğer sorunu olan sürdürülebilirlik son yıllarda ekonomide de kendine yer edinmiş durumda. Buna göre dijital ayak izini küçültmeyi ve atmosfere salınan CO2 miktarını azaltmayı hedefleyen yeşil ekonomi, yeni nesil finansal araçlar sayesinde çevredeki bozulmanın kontrol altına alınmasını savunur. Bu sistem, politik uygulamaların da desteğiyle kullanılan ekonomik araçların daha yeşil ve sürdürülebilir olmasını hedefler.
3. Temassız Ödeme
Pandemi sonrası süreçte hayatımıza yavaş yavaş giren ve şimdilerde vazgeçilmezlerimizden olan temassız ödeme, fazlasıyla hayat kurtarıcı yeni nesil bir ödeme sistemi. Bankamatik kartları veya kredi kartları ile şifre girme ve herhangi bir şekilde temas gerektirmeden harcama yapmayı sağlayan bu yeni nesil ödeme biçimi, aynı zamanda son derece hızlı ve pratik.
4. QR Kod ile Ödeme
Temassız ödemeye benzer bir ödeme sistemi olarak sunulan QR kod ile ödeme yöntemi de teması ve şifre girme zorunluluğunu ortadan kaldıran bir sistem. Üstelik bu sistemde yanınızda kart taşımanıza bile gerek yok. Sadece bankacılık veya mobil ödeme uygulaması üzerinden QR kodun okutulması ile birkaç saniye içinde para çekme, ödeme yapma ve para alma gibi adımları tamamlayabilmeniz mümkün.
5. Chat Bot
Bankacılık hizmetlerine entegre edilen teknolojik yeniliklerden bir diğeri de aslında uzun yıllardır üzerine çalışmaların devam ettiği chat botlar. Bu botlar bundan birkaç yıl önce kimsenin kullanmak istemeyeceği kadar ilkel ve pasifti ancak son 1-2 yıl içinde yapılan çalışmalar bu botları oldukça faydalı ve yardımcı kişisel asistanlara dönüştürmeyi başardı. 7/24 ve hızlı bir hizmet olarak karşımıza çıkan akıllı botlar, temel bankacılık işlemlerinde müşteri temsilcilerinin çoktan yerini aldı bile.
6. Dijital Vergi
Dijital ödeme ve online alışveriş zaten uzun süredir hayatımızdaydı ancak pandemi sonrası dünyada devletler de bu uygulamaya dahil olmaya başladı. Önceleri pek mümkün olmayan veya tercih edilmeyen vergi ödemeleri, kurum borçları ve diğer resmi harcamaların tamamı dijital vergi sistemi üzerinden hem kontrol edilebiliyor hem de sadece birkaç saniye içinde ödenebiliyor.
7. Yaratıcı Ekonomi
Yaratıcı ekonomi kavramının temelleri her ne kadar 2001 yılına kadar uzansa da bu kavramın kesin olarak gerçekleştiğinden son birkaç yıldır eminiz. Yapay zekanın üstün ve hızlı yetilerini insan doğasının yaratıcı zihniyle birleştiren bu ekonomi modeli, fikir değerini artırmak için kullanılır. Hayal gücünden yola çıkan bu sistemde teknoloji yaratıcı nitelikleri geliştirerek ekonomiyi yenilemeyi ve daha kullanışlı hale getirmeyi hedefler.
8. Ülkelerarası Swap
Kelime anlamı olarak 'takas etme' ve 'değiştirme' gibi anlamları karşılayan swap, iki tarafın varlıklarını karşılıklı olarak değiş tokuş yapmasına izin verir. Ülkelerarası para politikalarında sıkça karşılaştığımız swap mekanizmaları döviz, faiz ve emtia gibi farklı alt kategorilere ayrılır. Burada temel amaç, ülkelerin kendi para birimlerini ve sahip oldukları varlıkları en hızlı ve kazançlı şekilde yararına kullanmasını sağlamaktır. Başka bir ülkede şirket açmak, uygun kredi oranları almak veya döviz faizi elde etmek gibi farklı işlemler ülkelerarası swap ile kolaylıkla gerçekleştirilebilir.
9. Açık Bankacılık
Devir teknoloji devri ve bilgi en önemli kazanç. Haliyle yatırımcılar için en önemli kriterlerden biri açıklık ve şeffaflık haline gelmiş durumda. Günümüz bankalarında sıklıkla karşılaştığımız açık bankacılık kavramı, bankaya yapılan ödemelerin ve istenen hizmet bedellerinin tam olarak nereye gittiğini tanımlamak için kullanılıyor. Müşteriler kendi paralarının nasıl korunduğundan ve ne gibi güvenlik adımlarına tabi olduğundan da bu sistem sayesinde kesin olarak emin olabiliyor. Bu da hatalarını ve sorumluluklarını kabul eden bir bankacılık sistemi yaratmayı sağlıyor.
10. Dijital Emtia
Kripto para birimi ve blockchain gibi sistemler nispeten eski olsa da özellikle bankaların bu yeni para birimleri ile savaşmak için kullanışa açtığı dijital emtia alım satımı aslında o kadar eski değil. Veya kripto paralar yaygınlaşana kadar pek tercih edilmiyordu. Ancak şu an devlet destekli bankaların pek çoğu kripto para alımı kadar kolay ve hızlı olan dijital altın ile dijital gümüş gibi emtialara erişim sağlıyor. Mobil bankacılık veya uygulama üzerinden kolaylıkla takip edilen bu sistem anlık al-satlara izin verdiğinden yeni dönemde sıklıkla kullanılıyor.
11. Sanal Arsa
Son dönemde her alanda olduğu gibi yatırım alanında da dijital bir dönüşüm var. Henüz tam olarak gerçekleşmemiş bir teknoloji olan metaverse de çağımızın etkili yatırım araçlarından biri. Blockchain, kripto para birimi ve NFT gibi farklı araçları kapsayan bu dijital arsaların gelecekte çok daha etkin rol oynaması bekleniyor. Bu nedenle sanal arsalara yatırım yapmak ekonomide hızla yaygınlaşan bir trend haline geliyor.
12. Meta Ekonomi
Meta ekonomi, bütün dijital ve teknolojik süreçleri bir araya getirerek bilgi havuzuna atan bir yapıya sahiptir. Bu ekonomi modelinde kullanıcı bilgileri, işlem özetleri ve diğer detayların tümü değiştirilemez bir veri bütünü olarak kaydedilir. Geçmiş verilerin değiştirilmesi mümkün olmadığından daha güvenli ve kapsayıcı bir sistem oluşturulur. Ekonomik eşitsizliklerin giderilmesini hedefleyen meta ekonomi evrensellik fikrini savunur ve blockchain teknolojisinden beslenir.