Yüzyıllar önce Orta Çağ Avrupalılarının Kara Veba'dan kurtulma yeteneklerini arttırdığı düşünülen bir genetik varyant, bugün insanları etkileyen iltihaplı bir hastalığa katkıda bulunuyor olabilir. Biz de bu yazımızda Kara Veba ve Crohn Hastalığın arasındaki ilişkiden bahsediyoruz.
Araştırmacılar, Kara Veba sırasında vebanın Avrupalıların bağışıklık sistemlerinde bıraktığı izleri ayırt edebilmek için asırlık kalıntılardan toplanan DNA'ları kullandılar.
Nature dergisinde 19 Ekim'de yayınlanan bir rapora göre bu yıkıcı hastalık dalgası, ERAP2 olarak bilinen bir genin varyantına sahip olanları hasta etmeme eğilimindeydi. Bu varyant, iltihaplanmanın sindirim sistemine zarar verdiği Crohn hastalığına yakalanma olasılığını biraz arttırdığı için bilim insanları tarafından zaten biliniyor.
Orta Çağ Avrupasının en ölümcül dönemi: Kara Ölüm.
Radboud Üniversitesi Tıp Merkezi'nde bulaşıcı hastalıklar uzmanı olan Mihai Netea, sonuçların 'antik DNA üzerindeki bu çalışmaların hastalıkları gerçekten anlamaya nasıl yardımcı olabileceğini şimdi bile' gösterdiğini söylüyor. Yersinia pestis bakterisinin neden olduğu hıyarcıklı veba, bir zamanlar enfekte olanların yüzde 60'ını öldürmüş bir hastalık. Orta Çağ dünyasında bu bakteri, 1346-1350 yılları arasında Kara Ölüm olarak anılan ardışık sefalet dalgalarına neden oldu; bu olay en az 25 milyon insanı, yani Avrupa nüfusunun yaklaşık üçte birini öldürdü.
Y. pestis gibi patojenler, bağışıklık sistemleri belirli özellikleri taşıyan bireyleri koruyarak insan bağışıklık sisteminin evrimini şekillendirmiştir.
Araştırmalar, vebanın kitlesel olarak yitmesinin ardından Avrupalıların bağışıklıkla ilgili genetiğinin nasıl değiştiğini ortaya koyuyor. Yapılan en son çalışmada Chicago Üniversitesi'nden popülasyon genetikçisi Luis Barreiro ve meslektaşları, Londra ve Danimarka'da Kara Ölüm sırasında gömülenler dahil olmak üzere 516 kişinin kalıntılarından DNA içeren örnekler topladı. Araştırmacılar, otoimmün ve enflamatuar hastalıklarla ilişkili alanlar için DNA uzantılarını incelediler.
Bu bölgelerde araştırmacılar, kromozomlar üzerinde Kara Veba tarafından yönlendirilen genetik değişikliklerin güçlü kanıtlarını gördükleri dört alan belirlediler.
Takiben yapılan çalışmalarda bir değişiklik göze çarpıyordu: ERAP2'nin bir varyantının sıklığında bir artış. Y. pestis ile enfekte olduğunda, ERAP2'nin bu versiyonuna sahip insanlardan gelen bağışıklık hücreleri, varyantı olmayan hücrelere göre bakterileri daha etkili bir şekilde öldürüyordu. Modern popülasyonların hastalık çalışmaları, aynı varyantı Crohn hastalığına bağladı. Araştırmacılar, ERAP2 varyantının Kara Ölüm'den kurtulma olasılığını yüzde 40'a kadar artırdığını hesaplarken, Crohn hastalığı riskini yalnızca az bir miktar arttırdığını keşfettiler. Barreiro, Crohn hastalığı gibi karmaşık hastalıklar için 'hastalığa yakanlanma riskinizi önemli ölçüde arttırmak için muhtemelen yüzlerce, bazen binlerce genetik varyanta ihtiyacınız var' diyor.
Bu alandaki araştırmacılar bir süredir, atalarımızın bağışıklık sistemlerini bulaşıcı hastalıklara karşı güçlendirmelerine yardımcı olan adaptasyonlar üzerine çalışıyorlardı.
Modern Avrupalılarda tarihsel hastalıkların izlerini arayan bir genetik analiz ve 16. yüzyıl Alman veba kurbanlarının kalıntılarından elde edilen DNA araştırmaları, ERAP2 varyantı gibi vebaya karşı koruyucu olan değişiklikleri ortaya çıkardı. Aynı şekilde bu son keşif, geçmişte insan bağışıklık tepkisini güçlendiren ve onu eski enfeksiyonlarla daha iyi savaşması için güçlendiren genetik değişikliklerin bir bedeli olabileceğini gösteriyor. Barreiro, 'Vücut sınırlarını çok fazla zorlarsanız, bu hastalığa yol açar' diyor.
Bu konu hakkında ne düşünüyorsunuz? Yorumlarda buluşalım!