Diyanet'e göre toplu taşıma araçlarında namaz kılınabilir mi?
Sosyal medyaya son günlerde sık sık düşen videolarda hareket halindeki otobüste namaz kılan insanlar görüyoruz. Bir tanesi de buydu...
Peki, dini açıdan böyle bir şey mümkün mü?
Öncelikle namazın şartlarına bakalım:
Hadesten tahâret,
Necâsetten tahâret,
Setr-i avret,
İstikbâl-i kıble,
Vakit,
Niyyet.
Namazın şartlarından hadesten tahârete göre namaz kılan kişinin temizlenmesi, abdestsiz ise abdest alması gerekir.
Bu şarta göre otobüse binmeden önce abdest alındıysa sorun yok ama tabii ki abdestin bozulmamış olması gerekir.
Necâsetten tahâret, yani namaz kılacak kişinin bedeninde veya elbisesinde ya da namaz kılacağı yerde şer`an necis (pis) sayılan bir madde varsa, onun temizlenmesi gerekir.
Otobüslerin ne kadar kirli ortamlar olduğunu biliyoruz. Ayrıca ayakkabılarını çıkarmadan namaz kılmaları dinen uygun değil. Bu nedenle, namazın bu şartıyla ilgili sıkıntılar doğabilir.
Setr-i avret, yani örtünme; vakit ve niyyet ile ilgili herhangi bir sıkıntı bulunmasa da istikbâl-i kıble şartı otobüs hareket ettikçe bozulur.
Otobüsün en küçük manevrasında bile namaz kılan kişi kıbleden muhtemelen uzaklaşır. Bu nedenle bu şartı da yerine getirmek mümkün olmayabilir.
Peki, Diyanet İşleri Başkanlığı bu konuda ne diyor?
Otomobil, otobüs, uçak ve tren gibi ulaşım araçlarında nafile namaz kılmanın caiz olduğunu ancak normal durumlarda farz namazların kılınmasının uygun görülmediğini ifade eden Diyanet, şöyle özetlemiştir:
Çünkü söz konusu ulaşım araçlarında namaz kılındığı takdirde namazın kıyam, rükû, secde ve istikbâl-i kıble gibi farzlarını yerine getirme imkânı yoktur. Nitekim Resûlullah (s.a.s.), nafile namaz kılarken, hangi istikamete dönerse dönsün bineği üzerinde namaz kılardı. Farz namaz kılmak istediğinde ise bineğinden iner ve kıbleye dönerek namazını kılardı (Buhârî, Salât, 31).
Cana ve mala zarar gelme korkusunun bulunduğu hâllerde veya yerin çamurlu olması, namaz kılacak uygun bir yerin bulunmaması gibi zaruret hâllerinde, binek üzerinde farz namaz kılmak da caiz görülmüştür (Kâsânî, Bedâî’, I, 108).
Hz. Peygamber zamanında ve müctehit imamlar döneminde günümüzdekine benzer nakil araçları yoktu. O zaman mevcut olan nakil araçları hayvan ve gemi idi. Genelde insanlar kendi hayvanları ile seyahat ederler ve diledikleri zaman durup, istedikleri zaman yollarına devam edebilirlerdi. Onun için, namazı hayvan sırtında kılma zorunlulukları yoktu. Gemide seyahat edenler ise, gemi duruyor ise normal yerde kılıyorlarmış gibi, kıbleye dönerek rükû ve secdeyi yaparak namazlarını kılarlardı. Gemi hareket hâlinde ise, yapabiliyorlarsa ayakta rükû ve secdeyi yaparak, geminin hareketine göre kıbleye doğru dönerek kılarlar, buna güçleri yetmezse oturdukları yerden rükû ve secdeyi yaparak kılarlardı (Semerkandî, Tuhfe, II, 156; Kâsânî, Bedâî’, I, 109).
Günümüzde, otobüs, tren ve uçak ile seyahat edenler, namazlarını ayakta ve kıbleye dönerek kılmaları genellikle mümkün olmadığından, oturdukları yerde îma ile kılabilirler. Bununla birlikte namazlarını yolculuk öncesinde veya sonrasında ya da mola yerlerinde cem ederek de kılabilirler. Ancak otobüs firmalarının yolcuların dini hassasiyetini gözeterek mola zamanını namaz vakitlerine denk gelecek şekilde düzenlemeleri tavsiye edilir.
Kaynak