Anlaşmanın İran için büyük tavizler içerdiğini düşünen de var bu hamlenin ekonomik kriz altındaki İran'ın son şansı olduğunu düşünen de.
Çin Halk Cumhuriyeti son yıllarda dünya çapında yaptığı girişimlerle iki kutuplu dünya düzeninin karşı kutbunun ağırlık merkezi haline geldi.
Özellikle Afrika olmak üzere dünyanın gelişmekte olan ülkelerine yaptıkları enerji anlaşmaları ve bu anlaşmalar karşılığında yaptıkları yatırımlar Batı medyasının da radarına girmiş durumda.
Bu stratejik anlaşmalara bir yenisi daha eklendi. Büyük doğal kaynak rezervlerine rağmen molla rejiminin yönettiği ambargo altındaki İran, Çin'le uzun vadeli bir anlaşma yaptı.
Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi'nin mevkidaşı Cevat Zarif'le birlikte imzaladığı anlaşmanın detayları şöyle;
Çin 25 yıl boyunca İran'a bankacılık, telekomünikasyon, liman, demiryolları, sağlık ve bilgi teknolojileri gibi birçok alanda yaklaşık 400 milyar dolarlık yatırım yapacak.
Bunun karşılığında Çin İran'dan özel fiyatlandırmayla petrol ithal edecek.
Çin Dışişleri Bakanı'na göre iki ülke artık 'stratejik ortaklık' seviyesine ulaştı. İran Cumhurbaşkanı Ruhani de anlaşmanın ardından şu açıklamalarda bulundu;
“İki ülke arasındaki iş birliği, nükleer anlaşmanın uygulanması ve Avrupalı ülkelerin sorumluluklarını yerine getirmesi açısından çok önemli. Koronavirüs aşıları konusundaysa Çin’den daha fazla aşı sağlamasını istiyoruz”
Anlaşmanın kamuoyuna yansıtılmayan maddeler içerdiği de sıklıkla iddia ediliyor. Bu iddialara göre;
Kaynak
İran eskimiş durumdaki hava kuvvetleri filosunu yenilemek için Çin'den yeni uçaklar satın alacak.
İran kendi toprakları üzerinde bulunan hava üslerine Çin ve Rus bombardıman/savaş uçaklarının erişimine olanak sağlayacak.
Devrim muhafızları düzenli bir şekilde Pekin'de eğitim alacak, aynı zamanda Rus ve Çin ordusunun çeşitli birimlerinden 50 bin asker, İran’ın petrol sahalarını işletecek olan Çinli firmalara güvenlik sağlayacak.
Basra Körfezi'ndeki Çabahar kentine dev bir istihbarat merkezi kurulacak. Diğer yandan Çin ve Rus donanmaları İran'ın büyük limanlarını kullanabilecek.
Çin'in yapacağı teknoloji yatırımlarının arasında İran'ın kentlerine kurulacak yüz binlerce güvenlik kamerasıyla Çin'deki gibi kitlesel gözlem merkezleri kurulacak.
İnternet ve sosyal mecralara uyguladıkları sansürle uluslararası arenada tepki çeken Çin, benzer bir altyapıyı İran'da da kuracak.
