Hepimizin aklında bir sorudur: 'Acaba hayvanlar depremi önceden hissediyor mu?'
Bakalım bu öngörüyle ilgili neler söylenmiş, nasıl araştırmalar yapılmış?
Tarihçilere göre deprem ve hayvan tepkileri arasındaki ilişki çok eskilere dayanıyor.
Örneğin MÖ. 373 yılında Yunanistan’daki Helice depreminden birkaç gün önce fareler, yılanlar ve gelinciklerin şehri terk ettiği gözlendi.
Deprem öncesi çok hızlı hareket eden yayınbalıkları, yumurtlamayı bırakan tavuklar, panik içinde kovanlarını terk eden arılar, garip tepkiler veren kedi ve köpekler de bu ilişkiyi destekler nitelikte.
Ancak hayvanlar depremi önceden hissetseler bile bilimsel açıdan kanıtlanmış bulgulara sahip değiliz.
Yapılan araştırmalara göre, Dünya’da her yıl tahmini olarak 500.000 tespit edilebilir deprem meydana geliyor ve bunlardan sadece 100.000’i insanlar tarafından hissedilebiliyor.
Sismologların ise tam olarak ne zaman deprem olacağını bilmelerinin hiçbir yolu yoktur.
Deprem eğilimi yüksek olan ülkelerden Japonya, bu öngörüyü bir tahmin aracı olarak kullanabilmek umuduyla hayvanları enine boyuna araştırsa da, kesin bir sonuç elde edemedi.
USGS’den bir jeofizikçi Andy Michael, bu öngörüyle ilgili şöyle dedi: “Hayvanlar birçok şeye tepki verir: açlık durumunda, çiftleşme zamanında, savunma anında… Bu yüzden, gelişmiş uyarı sinyali almak için kontrollü bir çalışma yapmak oldukça zor.”
1970’lerde USGS’de hayvanların depremi önceden tahmin etmesiyle ilgili birkaç çalışma yapıldı; ancak somut bir sonuç elde edilemediği için bu teori daha fazla araştırılmadı.
Yetkililerin büyük bir depremi hayvanların yardımıyla tahmin ettiği örnekler de mevcut.
Bu örneklerden biri, 1975’te meydana gelen 7.3 büyüklüğündeki depremden günler önce Çinli yetkililerin Haicheng şehrinden 1 milyon kişinin acil uzaklaştırılma çağrısı.
Böylece şehrin çok küçük bir kısmı yaralandı ya da öldü. Ancak şehir boşaltılmasaydı, ölümlerin ve yaralanmaların 150.000’i aşacağı tahmin ediliyor.
Michael, depremlerin öngörülebilir olmasında deprem meydana gelmeden önce oluşan ‘foreshock’ adı verilen titreme serisinin güçlü bir kaynak olduğunu söyledi. Yani tespiti sadece hayvanların davranışlarıyla ilişkilendirmenin doğru olmadığını belirterek teoriyi reddetti.
Yine de Çinliler hayvan davranışlarını deprem tahmini için bir yardımcı olarak kullanmaya devam ettiler.
Deprem ve hayvan tepkileri arasındaki ilişkiyi inceleyerek birçok önemli araştırma yapan bir diğer isim: Biyolog ve yazar Rupert Sheldrake
Sheldrake, insanların evcil hayvanlarında tuhaf davranışlar sezerlerse arayabilecekleri bir telefon hattı ya da yazabilecekleri bir web sitesi tasarlamayı öneriyor ve bu tarz bir proje için çok geç kalındığını söylüyor.
Sahte uyarılardan kaçınmak için ihbarın sismolojik ölçümlerle kontrol edilebileceğini de ekliyor Sheldrake.
Ona göre böyle bir proje, geniş çaplı halk katılımını ve araştırmasını destekleyecek ve çok eğlenceli olacak. Bu araştırmayı geride tutan şeyin ise para değil, dogmatizm ve dar fikirlilik olduğunu düşünüyor.
Umarız teori en yakın zamanda kanıtlanır, depremler önceden tespit edilip can ve mal kaybı önlenir...
