Japonya, 10 yıl önce dünyanın en büyük felaketlerinden birini yaşadı. Depreme alışkın olan ülke, 11 Mart 2011’de saatler 14:46’yı gösterirken 9 şiddetinde bir deprem ve depremin tetiklediği tsunami ile sarsıldı.
Yerin 24,4 kilometre derinliğinde meydana gelen depremin merkez üssü Tohoku bölgesinin doğu kıyılarıydı.
Deprem 8 bölgede de hissedildi. Şiddetli sarsıntılar 3 dakika civarında sürdü.
[Grafik: Hafize Yurt / TRT Haber]Ardından artçılar geldi. Büyüklüğü 4,5’in üzerinde 800’den fazla artçı deprem yaşandı.
Deprem gerçeğine alışık olan Japonya bu kez büyük bir şok yaşıyordu. Ancak ülke kıyılarına çok daha büyük bir felaket yaklaşıyordu.
Tsunami….
Deprem, Japonya'nın Büyük Okyanus kıyısı boyunca büyük yıkıma yol açan tsunamiyi tetikledi.
400 kilometrelik okyanus zemini bir anda 3 metre yükseldi. Bazı yerlerde 38 metreye ulaşan dalgalara neden oldu.
Tsunami depremden yaklaşık 20 dakika sonra doğu kıyılarına ulaştı.
Yükselen dalgalar dakikalar içinde bölgedeki yerleşim yerlerini yutmaya başladı. Yaklaşık 470 kilometrekarelik bir alan bir anda su altında kaldı.
[Fotoğraf: Reuters]320 kişinin hayatını kurtaran okul
Sendai, tsunaminin vurduğu en büyük şehirlerden biriydi.
Şehri dalgalar vurduğunda etrafta kurtuluş için tek seçenek vardı: Sendai Arahama İlköğretim Okulu.
Kıyıdan yaklaşık 700 metre içeride bulunan okul, dalgalardan kaçmayı başaranlar için hayati bir sığınak oldu.
Afetzedeler büyük korku ve kaygı içinde okulun çatı katına ulaştı. Faciadan saatler sonra kurtarma helikopteri bölgeye ulaştı.
[Sendai Arahama İlköğretim Okulu (Fotoğraf: Getty)]Deprem sırasında okulda olan bir kadın, yaşadığı olayı şu sözlerle anlattı:
“11 yaşındaydım ve 5. sınıftaydım. Okulun çatısına çıktık. Helikopterin gelmesiyle hayatım kurtulacak diye bir sevinç yaşadım. Ancak benimle birlikte bu binaya sığınmış olan ailemden ayrılacağım diye de bir korku yaşadım. Çok karışık duygular içindeydim. Bir helikopter gelebildi. Öncelik küçük çocuklara verildi. Sonra yaşlılar ve diğerleri sırayla kurtarıldı. Ailemden önce kurtarıldım, onlara 2 gün sonra kavuşabildim"
O gün başlayan kurtarma operasyonu ertesi gün akşama kadar sürdü. Okul binası dehşet anlarında sadece öğrenci ve öğretmenlerin değil civarda yaşayanların da kurtuluşu oldu.
Okula sığınan 320 kişi sağ salim kurtarıldı. Kurtuluşun simge binası o haliyle korundu. Gelecek nesillerin o günleri hatırlaması için müze olarak ziyarete açıldı.
[Sendai Arahama İlköğretim Okulu (Fotoğraf: Getty)]Çernobil’den sonra yaşanan en büyük nükleer felaket
Japonya'da deprem, sadece tsunamiye değil, büyük ölçekli yangınlara, elektrik kesintilerine ve nükleer felakete de yol açtı.
Kıyı şehirlerini basan dev dalgalar Fukuşima Nükleer Santrali’nin soğutma sistemini bozdu, olması gerekenden 50 kat daha fazla radyoaktif atık çevreye yayıldı.
Fukuşima’da yaşanan nükleer felaket, Çernobil’den sonra yaşanan en büyük nükleer facia olarak tarihe geçti.
[Fotoğraf: Reuters]Sayılarla felaketin bilançosu
Japonya'da o gün yaşanan felaketlerin bilançosu ağır oldu. 20 bine yakın kişi yaşamını yitirdi. 2 bin 500 kişi hala kayıp.
Felaketin ardından 470 bin kişi geçici barınaklara yerleştirildi. 47 bin kişi halen geçici konutlarda yaşıyor.
Japonya tarihinin en büyük yer sarsıntısı, dünyada görülen dördüncü büyük deprem olarak kayıtlara geçti.
[Fotoğraf: Reuters]Zorlu ve uzun toparlanma süreci
Japonya, 2011'de yaşadığı 9 büyüklüğündeki deprem ve tsunami sonrası, yaralarını yıllar içerisinde sardı.
Felaketin ilk günlerinde amaç canları kurtarmaktı, daha sonra tek hedef hayatta kalanları huzur ve güven içinde yaşatmak oldu.
Ülke yeniden yapılanma sürecine sahne olurken, kurtarma ekipleriyle yardım elini uzatan Türkiye de unutulmadı.
Japonya’da yaşanan büyük felaketin üzerinden geçen sürede yaralar büyük oranda sarıldı.
Peki bu süreçte neler yaşandı?
Depremle birlikte tsunaminin verdiği zarar oldukça büyüktü. Zorlu ve uzun bir toparlanma süreci yaşandı.
[Fotoğraf: Reuters]Hem beden hem ruh sağlığı desteği verildi
Japonya’nın Ankara Büyükelçisi Suzuki Kazuhiro, yeniden inşa sürecini ve son durumu TRT‘ye anlattı.
“Depremin hemen ardından 470 bin kişiye ulaşmış olan afetzede sığınmacı sayısı, gerekli yaşam alanlarının, çevresel hazırlıkların tamamlanması ile geçtiğimiz ekim ayı itibariyle 43 bine düştü. Sanayinin yeniden canlanması amacıyla tesis ve ekipmanların eski haline getirilmesi için destekler verildi. Küçük ve orta ölçekli işletmelere fon destekleri sağlandı. Afetzedelere yönelik yardımlar sadece maddiyatla sınırlı kalmayıp, yeni bir çevrede yaşamlarını yeniden inşa edebilmeleri için kendilerine beden ve ruh sağlığı destekleri verildi, bu programlar çocukları da kapsadı."
Deprem ve tsunami, Fukuşima’da nükleer santral felaketine de yol açtı. Fukuşima bölgesinde nükleer sızıntının olumsuz etkileri daha uzun yıllar sürecek.
Ancak iyileştirme çalışmalarıyla hayat orada da normale dönmeye başladı. Yaraların sarılmasında, bölge yöneticilerinin payı büyük.
[Fotoğraf: Reuters]“Depremden ziyade tsunami zarar verdi”
TRT ekibi, yöneticilere koronavirüs salgını nedeniyle teknolojiyle ulaştı. Avatar robot kamera sistemi ile bölge belediye başkanları ile görüştü.
Shichigamaha Belediye Başkanı, “Kasabamızı yüksekliği 12 metreyi aşan tsunami vurdu. İlk iş olarak evlerini kaybedenlerin yüksek yerlere ve afet konutlarına yerleşmelerini sağladık. daha sonra evlerini ve okulları yeniden inşa ettik. Kıyıda ve yollarda tsunami uygun değişikliler yaptık“ dedi.
İshinomaki Belediye Başkanı ise, “İnsanların yaşamlarına yeniden başlamaları için yeni konutlar yapmak önde gelen meselemiz oldu. Ayrıca depremden ziyade bölgemize tsunami zarar verdiği için tsunami riskini göz önünde bulundurarak önlemler aldık. Afete karşı güçlü ve emniyetli şehir oluşturmayı kendimize hedef koyduk” dedi.
Türkiye, Japonya’nın yardımına koştu
Dünya bu zor günde duyarsız kalmadı. Felaket haberi duyulur duyulmaz, ülkeye dört bir yandan yardım gönderildi.
Türkiye, dost ve kardeş Japonya’yı yalnız bırakmayan ülkelerin başında geldi. Japonya, bu yardımlarla bir nebze da olsa rahatladı.
Felaketin hemen ardından 26’sı AFAD’dan, 6’sı UMKE VE TAEK başkanlığından toplam 32 kişilik ekip, üç araç ve ekipmanla bölgeye ulaştı.
Ekip, Miyagi eyaleti, Tagajo ve Ishinomaki Şehri, Ogatsu ve Shichigahama Kasabasında arama kurtarma faaliyetlerinde bulundu.
Türk uzmanlar bölgede en uzun süre çalışma yapan ekip oldu.
[Japonya'dan dönen arama kurtarma ekibi (Fotoğraf. AA)]“Arabalarımızı durduruyorlardı, teşekkür ediyorlardı”
Ekibin lideri AFAD Bursa İl Afet ve Acil Durum Müdürü Yalçın Mumcu, arkadaşları ile katıldığı arama kurtarma çalışmalarına dair kendisini etkileyen anları paylaştı.
“Bizi Miyagi bölgesine göndermişlerdi.. Tsunamiden dolayı çok büyük bir hasar vardı. Bazı vefat eden Japon vatandaşların bulunmasına, teslim edilmesine bazen insanların eşyalarının çıkarılmasına yardım ettik. Türk milleti olarak onlara yardım etmekten gayet mutluyduk. Çünkü onlarda yıllarca afetlerde bize yardımcı olmuşlardı. Zaten o zamanki başbakanımız şimdiki cumhurbaşkanımız “gerekli verimliliği sağlamadan dönmeyin “ talimatı vermişti. Orada en üstün seviyede arama kurtarma faaliyeti yapıldı. Arabalarımızı durduruyorlardı, teşekkür ediyorlardı. Gerçekten çok duygusal anlar yaşıyorduk. Çalışma bölgelerimize gelip teşekkürlerini iletiyorlardı. Çocuklar çiçek veriyordu.”
AFAD ekibi yıkıntılar arasında 4 kişinin cenazesine ulaşmıştı. O felaketzedelerden biri, anneannesinin cansız bedeni yıkıntılar arasında kalan Masatoshi Sato’ydu.
Ekibin lideri Yalçın Mumcu ile Masatoshi Sato yıllar sonra avatar robot kamera kullanılarak görüştü.
Sato, o gün için Mumcu ve ekibine teşekkür etti:
“Anneannemizin cenazesini bulduğunuz için çok teşekkür ederiz. O sırada biz büyük çaresizlik içindeydik. Bize yardım ettiniz.. O günü hiç unutmuyoruz.”
AFAD ekibine Japonya Büyükelçisi Ödülü
Özveriyle çalışan kurtarma ekibinin yaptıkları iki ülke arasındaki bağları daha da güçlendirdi.
Bu gönül bağı Japonya Büyükelçiliği tarafından AFAD ekibine verilen "Japonya Büyükelçisi Ödülü" ile taçlandırıldı.
Törene, AFAD Başkan Yardımcısı Hamza Taşdelen, AFAD Bursa İl Afet ve Acil Durum Müdürü Yalçın Mumcu ile kurum yetkilileri katıldı.
Japonya’nın Ankara Büyükelçisi Kazuhiro Suzuki, AFAD ekibi adına, ödülü Mumcu'ya takdim etti.
[Fotoğraf: AA]Japon halkından İzmir depremi sonrası bağış
Japon halkı da minnettarlıklarını ilk fırsatta gösterdi. Tohoku’daki afet bölgesinde yaşayan halk, İzmir depremi sonrası gönüllü olarak bağış topladı.
Doğu Bölgesi Kalkınma Ofisi Başkanı Yasushi Sato, “10 yıl önce Türkiye’nin verdiği desteği İsinomaki halkı hiç bir zaman unutmadı. İzmir’deki depremi haber alınca hemen bağış topladık. Afet zamanlarında birbirimizi desteklemek suretiyle oluşan bağlarımızı bundan sonra da daha çok güçlendirmek ve geliştirmek istiyoruz” dedi.
İlişkilerin güçlendirileceğine dair aynı vurguyu Japonya’'nın Ankara Büyükelçisi Kazuhiro Suzuki de yaptı:
“Japonya ve Türkiye’nin iki ülke halkları seviyesindeki bu değerli dostluk ilişkilerini son derece önemsediğimi ifade etmek isterim. Büyükelçi olarak iki ülke ilişkilerinin güçlendirilmesi için çaba sarf edeceğimi bilhassa belirtmek isterim.“
Haber: Yasemin Demirhan / TRT Haber