Osmanlıca'dan Latin alfabesine geçilirken bir gecede okuyamaz hale geldiğimiz ecdad mezar taşından gıda enflasyonu çıktı. İzmir'de 144 yıllık bir mezar taşında bir kadının domates, et fiyatlarından yakınarak 13 yıl boyunca bamya yediği okununca şu dönemde de dünyada lider olduğumuz gıda enflasyonunu sorguladık.
Mezar taşında yazanlar ve sosyal medyada tepkilerin detayları burada👇
Türkiye'de gıda enflasyonu Eylül 2022'deki son veride yüzde 93,05 olarak açıklandı.
DİSK-AR'ın hazırladığı gıda enflasyonu verilerinde en düşük gelirli grubun gıda enflasyonu yüzde 140'a yaklaşıyor.
TÜRK-İş'in sadece 4 kişilik bir ailenin gıda harcamalarını baz aldığı açlık sınırı ise son 1 yılda yüzde 130 oranında arttı.
Gelelim bamyanın faydalarına! Belki de düşündüğümüz kadar faydalı değildir emin olamadık.
1876 yılında tahta çıkan II. Abdülhamid döneminde, yani 1878 yılında yılında yazıldığı anlaşılan mezar taşında yazılan ve dikkatimizi asıl celbeden kısım şu oldu:
On para domat, altmış para lahm (et), bir ekmek, yirmi kömür ve bamya idi aşım on üç sal (yıl, sene), bu hal-i yevmiye tamam şükür... Mercimek danesi şişim ömr vefa etmedi otuz yaşım. Mealen domates 10 birime, et de 60 birime satılırken, aylık geçimde bu kişi, 13 yıl boyunca bamya ile beslenirken, 30 yaşında vefat ediyor.
İstanbul'da o dönem enflasyonun yükselişe geçtiği görülüyor.
Prof. Dr. Şevket Pamuk'un, Türkiye'nin 200 Yıllık İktisadi Tarihi adlı eserinde, 1820-1914 yılları aralığında 3 yıllık ortalamalarla yüzdesel olarak enflasyonunda 1878 yılında yazıldığı anlaşılan mezar taşının tarihinden yol çıkarak 1850'ler kadar olmasa da enflasyonun dezenflasyon sürecinden yükseldiği görülüyor.
Yine aynı adlı eserde görülen grafikte, satın alma gücüne göre düzenlenen kişi başı GSYH'de Türkiye'nin yine gerilediği de görülüyor.
Domatesin kilosu günümüzde 20 TL olarak görülüyor.
Et fiyatının domatesin 6 katı olduğunda yola çıkarsak 120 TL olması gerekiyor ki 144 yılın ardından biraz daha yüksek.
Peki günümüzde domates ve et alamayan biri bamya ile 13 yıl beslenebilir mi?
Tazesini halen bulabilsek de kilosunun 50 TL olduğunu gördüğümüz bamya domatesten pahalı olurken, her daim tazesine erişemediğimiz bamyanın market fiyatlarında konserve kilosu 46 TL, dondurulmuş haliyle de 155 TL gibi et fiyatına erişen bir bantta.
Osmanlı'da tarıma dayalı bir ekonomide, ağırlıklı nüfusun kırsal kesimde olduğu düşünülürse, et yerine sebzenin ikame edilebildiği bir süreçten günümüzde gıdada da ithal sürecine değin geçen dönemde gıda fiyatlarının bizleri daha da zorladığı görülüyor.
Bunun da mezar taşlarına yansıdığı görülüyor. Gelecekte bizlerin taşlarında ne yazacak sizce? Yorumlarda buluşalım. 👇