5 yaşındaki genç Türkiye Cumhuriyeti'nin 1 Kasım 1928 yılında yürürlüğe aldığı 'Harf Devrimi' 90 yıldır belli aralıklarla Türkiye'nin gündeminde. Atatürk ve arkadaşlarının bizzat üzerinde çalışarak oluşturdukları yeni cumhuriyetin yeni alfabesi, Latin alfabesinin Türkçeye uyarlanmış bir hali.
Peki yeni cumhuriyeti bu kadar radikal bir devrime yönelten neydi?
Osmanlı'nın son dönem aydınlarından kabul edilen Celal Nuri harf devriminden yıllar önce 'Tahrir-i Tedenniyat-ı Osmaniye Mukadderat-ı Tahriye' adlı kitabında bunu şu sözlerle açıklıyor:
'Harflerimiz berbattır. Bu harflerle biz işimizi göremeyiz. Bunlar yetersizdir. Harflerimizin noksanından, bir işe yaramadığından, gayr'i ilmi bulunduğundan burada bahsetmeyeceğiz. Yalnız şurasını söyleyeceğiz ki, bu harfleri ve bunlarda yazılmış şeyleri halk kolaylıkla öğrenemiyor.
Aslında Harf Devrimi fikri 3. Selim'e kadar uzanıyor...
3. Selim döneminde sarayda mimarlık yapan Danimarkalı Meling, Türkçe konuşabilmesine rağmen Türkçeyi Latin alfabesi ile yazıyor ve fikirlerini padişaha bu şekilde sunuyordu. Dönemin kaynaklarına göre ise son derece yenilikçi olan 3. Selim Türkçenin Latin alfabesi ile yazılmasına sıcak bakıyordu. Ancak bu sadece bir fikir olarak kaldı.
Aydınlar yenilik bekliyor ama bir çözüm üretilemiyordu...
3. Selim devrimden itibaren Osmanlı aydınlarının bir çoğunun ortak bir fikri vardı. Arap alfabesi Türkçe için yetersizdi. Birçok aydın bunu dile getiriyor ama fiili bir yenilik olmuyordu. Bir ara Enver Paşa kendi tasarladığı Enveriye adlı bir alfabeyi yürürlüğe sokmak istedi. Ancak çıkan savaşlar nedeniyle ordunun düzeni bozulur diye yürürlüğe sokmadı.
Harf Devrimi'nin 90. yıl dönümünde yine Twitter alemi ikiye ayrıldı: "Bir gecede cahil kaldık | Bir gecede aydınlandık"
Harf Devrimi'nin bizi cahilleştirdiğini düşünenler vardı 👇
Harf Devrimi'nin getirdiği yenilikleri ve sağladığı okuma kolaylığını savunanlar, Osmanlı döneminde okuma-yazma oranını hatırlattı 👇
