2023 yılı asgari ücretinin belirlenmesi için toplanan Asgari Ücret Tespit Komisyonu, ilk toplantısını 7 Aralık'ta yaparken, ikinci toplantısını 14 Aralık'ta gerçekleştirmişti. Önümüzdeki günlerde kesinleşmesi ve açıklanması beklenen asgari ücrette merak edilen 5 ana başlık nedir?
Asgari ücret nedir?
Bir kişinin barınma, beslenme, ulaşım, sağlık gibi zorunlu ihtiyaçlarını karşılamasına yetecek miktarda, geçerli dönemdeki fiyatlar üzerinden, emeği karşılığında ödenen ücrete asgari ücret denir.
İlk kez 1890 yılında Avustralya ve Yeni Zelanda'da uygulanmaya başlayan asgari ücret, 1900'lü yıllarda Avrupa'da da uygulanmaya başlıyor.
1919 yılında kurulan Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO), “her çalışana ülkesinin ve zamanın koşullarına göre makul bir yaşamı sürdürebilmesi için uygun bir ücret ödenmelidir” ilkesine yer vererek, 1928’de de 26 sayılı Asgari Ücretin Belirlenme Yöntemleri Sözleşmesi’ni kabul etti.
Türkiye'de asgari ücret, 1936 tarihli İş Kanunu'yla mevzuata girse de 1951-1967 yılları arasında mahalli komisyonlarca belirlenmeye başlandı. Bugün geçerli olan komisyon ise 1967'de sonra uygulandı.
1974'e kadar bölgesel uygulama yapılırken, o yıldan itibaren sanayi ve tarım sektörlerinde farklı olarak ulusal düzeyde, 1989 yılından itibaren de tarım-sanayi ayırımı kaldırılarak tek asgari ücret uygulanmaya başlandı.
Asgari ücret ne kadar?
2022 Temmuz ayı itibarıyla Türkiye'de asgari ücret, bir çalışan için aylık brüt 6 bin 471 TL, (vergi ve kesintiler hariç) çalışanın eline geçen net tutar 5 bin 500 TL 35 kuruş oluyor.
İşverene toplam maliyeti ise 7 bin 603 lira 43 kuruş. Bu miktarın 1.003 lira 1 kuruşu sosyal güvenlik primi, 129 lira 42 kuruşu da işsizlik sigorta priminden oluşuyor.
2022 yılından itibaren, tüm ücretlerde, asgari ücret kadar olan kısım gelir vergisinden muaf tutulmaya başlandı.
Resmi verilere göre, Türkiye'de 16 milyon 687 bin çalışan kişinin yüzde 38'i asgari ücret üzerinden maaş alıyor. Bu da yaklaşık 6 milyon 300 bin kişi ediyor.
Asgari ücretin bir miktar üzerinde (yakınsayan) ücret alanlarla birlikte bu sayının 7 milyonu aştığı tahmin edilirken, 2021 yılı için DİSK-AR araştırmasında asgari ücret ve yüzde 50 üzerine kadar maaş alanların oranı yüzde 66,5 oranında görülüyor.
Asgari ücret artışı, toplu iş sözleşmesi uygulanan iş yerlerindeki maaşlar başta olmak üzere, tüm ücretlerde baz bir zam oranı olarak görülüyor.
Asgari ücret, yasalarda da birçok düzenlemede ölçü olarak kabul edildiğinden hemen hemen herkesi ilgilendiriyor.
Asgari ücret nasıl belirleniyor?
Asgari ücret, işçi, işveren ve hükümetin beşer kişiden oluşan temsilcileriyle 15 kişilik bir ekibin oluşturduğu Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından belirleniyor. Komisyona, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı ev sahipliği yaparken, teamüle göre aralık ayında dört kez toplantı yapılarak, en az 10 üyenin katılımıyla oy çokluğuyla karar veriliyor. Oylar eşit olursa, Komisyon başkanın oyu baz alınarak kabul ediliyor.
2023 asgari ücreti için kim ne istiyor?
Komisyonda işçi kesimi TÜRK-İŞ, işveren tarafını Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) temsil ediyor.
TÜRK-İŞ, Açlık ve Yoksulluk Sınırı Araştırması kasım ayı açlık sınırı olan 7 bin 785 TL'nin taban olmasını istiyor.
TİSK asgari ücrete dair bir rakam paylaşmadı.
2023 yılı asgari ücreti ne zaman belirlenecek?
Komisyon ilk toplantısını 7 Aralık'ta Bakanlığın ev sahipliğinde yaptı. Bu toplantıda, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının yaptırdığı anket sonuçları açıklandı. Ankette, 2023 yılı asgari ücret beklentisi 7 bin 845 TL olarak belirlendi.
İkinci toplantı da Bakanlığın ev sahipliğinde 14 Aralık'ta yapıldı. Hazine ve Maliye, Ticaret bakanlıkları ve Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) temsilcileri sunum yaptı.
Üçüncü toplantı 20 Aralık Salı günü Bakanlık'ta yapılacak. Bu toplantıda ilk rakamların masaya dökülmesi bekleniyor.
Dördüncü toplantı sonrası 2023 asgari ücretinin gelecek hafta içerisinde belirlenmesi beklentiler dahilinde yer alıyor. Kaynak: AA