Belirli bir hizmetin performansı için belirtilen maaşın üzerinde bir çalışana sunulan ek faydalar yan haklar olarak geçer. İş Kanunu yalnızca ücret, fazla mesai, genel tatil çalışması ve tazminat gibi ödemelerin ödenmesine ilişkin kuralları belirlemişken, yan hakların ödeniş şeklini, miktarını tamamen çalışan ve işverenin inisiyatifine bırakıyor. Peki bir şirketin çalışanına vermesi gereken, aynı ölçüde de motivasyonlarını artırıcı yan haklar nelerdir? Çoğumuz bazen bunu düşünmüyoruz bile. O yüzden yan haklar kavramını birlikte inceleyelim.
Yan haklar ve esnek yan haklar olarak da durumu iki şekilde inceleyebiliriz.
Örneğin yol, yemek, sağlık sigortası gibi haklar tamamen işçinin sözleşmesiyle alakalıdır. Genel olarak bunlar zorunlu gibi gözükse de eğer çalışanın sözleşmesinde yol parası dahil değil ibaresi var ise şirket çalışanına yol parası ödemek zorunda değildir.
Örneğin iş sözleşmesi gereği yemek parası ya da şirket içinde verilecek yemek konusunda bir madde varsa, işveren yemek parasını ödemek zorundadır veya işçiye şirket içinde yemek sağlamak zorundadır.
Sözleşmenizde bu ibareye sahip iseniz şirketinizden koşulları talep etmeniz yasaldır.
Tamamlayıcı Sağlık Sigortası
Her şirket bunu çalışanlarına vermese de çoğunda bu uygulama mevcut. Şirketin çalışanına yapmış olduğu tamamlayıcı sağlık sigortası ile çalışan kendini daha güvende hissedecektir.
Gelelim esnek yan haklara. Bunlar mecburiyetin dışında şirketlerin çalışanlarının memnuniyetin sağlayıp performanslarını daha yukarılara çıkartmayı hedefleyen durumlar.
Çalışan bağlılığını önemseyen şirketler genelde bunları uyguluyor. Çalışanlar, işverenin şirkete katkılarını takdir ettiğini düşündüklerinde genellikle daha çok çalışırlar. Çalışan memnuniyetini artırmanın bir yolu ücretli tatiller, sağlık sigortası, işveren tarafından sağlanan araç, stok seçenekleri, vb. gibi ek avantajlar sağlamaktır.
Özellikle pandeminin başlamasıyla birlikte pek çok şirket uzaktan çalışma yöntemine geçti.
Bu da beraberinde pek çok soruyu gündeme getirdi. Evden çalışan bir çalışının bütün teknik ve donanımsal ihtiyaçları şirketi tarafından karşılanmalıdır. İş sırasında kullanılacak olan teknik aletleri almak çalışanın mecburiyeti değil. Yine aynı şekilde fatura desteği de çalışanın diğer bir yan hakkıdır.
Yan haklar arasında tercih yapabilme özgürlüğü, çalışanların kendini daha değerli hissetmesini sağlıyor ve kurumun ona, ne kadar çok önem verdiğini görmesine yardımcı oluyor.
Yine çalışanlara verilen spor kulübü üyelikleri, indirim çekleri de diğer yan haklardan bazıları.
Özellikle çalışanlara dönem dönem yapılan gıda yardımları da yine aynı şekilde yan hakların kollarından biri.
Çalışan ebeveynlerin çocuklarının bakımı için verilen destek de yine yan haklardan biri.
Özellikle çocuk sahibi çalışanları büyük bir külfetten kurtardığı aşikardır.
Günümüzde en çok tercih edilen yan haklar yemek ücreti, yol ücreti, doğum gününe özel izinler ve hediyeler, evlilik hediyeleri örnek gösterilebilir.
Çalışana verilen yan haklar hem çalışanı hem de şirketi bir üst noktaya taşıyan önemli bir durum.