Öğrencilerin okullarda en sık karşılaştığı terimlerden biri betimlemedir. Betimleme, okunanlar ve görülenlerde hissedilenleri anlatmaktır. Anlatımı yaparken okuyucunun hayalinde tüm detayları canlandırabilmesi önemlidir. Nesnenin, kişinin, alanın tüm özelliklerini detaylı bir biçimde anlatmak, okuyucunun o kişiyi, yeri veya nesneyi daha iyi anlamasını sağlar. Esas konunun tüm detaylarına hakim olabilir. Söz ya da yazıyla betimleme yapılabilir. Betimlemenin çeşitli yöntemleri, biçimleri de bulunur.
Bu içeriğimizde kelimelerle resim çizme sanatı olarak bilinen betimleme hakkında merak edilenlere ulaşabilirsiniz.
Betimleme Nedir?
Betimleme, kelimelerle resim çizme sanatıdır. Diğer bir adı ise tasvirdir. Bu sanat, anlatılan varlığın veya nesnenin, okuyucunun ve dinleyicinin zihninde canlanmasını sağlamaktır. Betimlemeyi yaparken anlatılan varlığın ve nesnenin tüm özelliklerini detaylıca anlatmak gerekir.
Betimleme, 5 duyu organı yardımıyla varlığın niteliklerini anlamaya ve anlamlandırmaya yardımcı olur. Esas olan görselliktir. Yani, anlatılan durumun zihinde tüm detayları ve görselliği ile canlanması gerekir.
Betimleme yaparken renk ve biçim ayrıntılarına bolca yer verilir. Böylece görsellik daha iyi anlatılabilir. Betimleme yaparken nesnel olunabileceği gibi duygu ve yorumlar da katılabilir. Aynı zamanda düşsel ögelerden de faydalanılabilir.
Betimlemenin genel özellikleri ise şunlardır:
Açıklayıcı ve sanatsal betimleme olmak üzere ikiye ayrılır.
Kişinin iç dünyasını anlatanlara tahlil veya ruhsal portre adı verilir.
Dış görünüşü anlatanlara fiziksel veya simgesel betimleme adı verilir.
Romanlar, hikayeler, tiyatrolar, gezi yazıları ve şiirlerde sık kullanılır.
Betimleme yaparken kelimenin gerçek anlamının yanı sıra yan ve mecaz anlamlara da yer verilebilir.
Betimleme yapılan paragraflarda bir özel konu ve onun ayrıntıları vardır. Ana düşünceyi buradan bulmak söz konusu değildir. Eğer betimlemeye olay dahil oluyorsa ona öyküleme adı verilir. Olay olmadığı zaman ise betimleme olarak kalır.
Bu yöntem, ilk defa romantik sanatçılarda görülmüştür. Romantik sanatçılar, gerçek yaşamı ve kişileri ele alma gereği duymuşlardır. Gerçekleri göz önüne getirebilmek için ise ayrıntılara yer verilme gereksinimi ortaya çıkmıştır. Romantik betimlemeler genel olarak duygu ve hayallere dayanır. Olay ve kişilerle çok fazla bağlantısı yoktur. Realist betimlemeler ise tamamıyla gerçektir.
Açıklayıcı Betimleme Nedir?
Açıklayıcı betimleme, gözle görülen anın anlatıldığı türdür. Varlıkların, kişilerin ve nesnelerin görünüşleri olduğu gibi anlatılır. Gözlemden faydalanılır. Kişisel yorumlar ve duygulara çok fazla yer verilmez.
Açıklayıcı betimlemenin genel özellikleri şunlardır:
Genelde bilgi verme amacı güdülür.
Genel ayrıntıların üzerinde bolca durulur.
Ayrıntılar, nesnel ve tarafsız bir şekilde, olduğu gibi verilir.
Genel amaç sanat yapmak değildir.
Açıklayıcı betimlemede genel amaç okuyucunun o an göremediğini zihninde olduğu gibi canlandırmaktır. En çok kullanılan duyu ise görme duyusudur.
Sanatsal (İzlenimsel) Betimleme Nedir?
Sanatsal veya izlenimsel betimleme, izlenim ve sezginin ağır bastığı bir yöntemdir. İnsanların iç dünyaları, tavır ve davranışları ele alınır. Varlıkların, duyular üzerinde uyandırdığı etkiler ön plandadır.
Bu yöntemde özel ayrıntılar üzerinde sıkça durulur. Yazar, duygu ve yorumlarını anlatımına katabilir. Benzetme, düşsel ögeler, mecazlar ve yinelemelere başvurulur.
Sanatsal betimlenenin genel özellikleri ise şu şekildedir:
Amaç, izlenim kazandırmaktır.
Değişik duyulara seslenilir.
Özel ayrıntılara yer verilir.
Öznellik ön plandadır.
Amaç bilgi vermek değil sanat yapmaktır.
İnsan Betimlemesi Nedir?
Betimleme, yalnızca nesneler, ortamlar için değil kişiler için de yapılır. Kişinin fiziksel görünümü, genel ruh hali, düşünceleri betimlemelerde yer alabilir. Bu doğrultuda da insan betimlemesi kavramı ortaya çıkar ve bu kavram, iç tasvir ve dış tasvir şeklinde ikiye ayrılır.
İç tasvir veya ruhsal betimleme, gözle görülmeyen detaylara yer vermektir. Kıskançlık, iyimserlik gibi duygu durumlarının anlatılması iç tasvirdir.
Dış tasvir veya fiziksel betimleme ise gözle görülen durumların anlatılmasıdır. Boy, kilo, ten rengi, saç rengi, göz rengi gibi detaylar fiziksel betimlemeye girer.
Ardışık Betimleme Nedir?
Görsel sanatlarda da betimleme söz konusudur. Buna ardışık betimleme adı verilir. Ardışık betimleme, resim sanatında belli bir konuyu zaman içerisindeki akışıyla birlikte art arda dizilmiş sahneler biçiminde anlatmaya verilen addır.
Ardışık betimlemenin günümüzdeki en iyi örneklerinden biri çizgi romanlardır. Bu yönteme Orta Çağ'da hem Doğu hem de Batı'da rastlanılırdı.