Yılan deyip geçmemek lazım. Yılan ısırıkları dünya çapında tehlikeli bir problem...
Amerika Birleşik Devletleri’nde yaşayan çoğu insan için zehirli yılanlar günlük hayatta endişe edilebilecek şeylerin listesinde en alt seviyelerde.
Ancak dünya üzerindeki milyonlarca insan, özellikle tropik bölgelerde ve şehir bölgelerinden uzaklarda yaşayanlar, zehirli yılanlar tarafından ısırılmaları
sonucunda ölebiliyor ya da geçici sakatlıklar yaşayabiliyor.
Sağlık uzmanları ve tropik hastalıklarla ilgilenen uluslararası bir grup uzmanın yaptığı yeni bir araştırmaya göre dünya çapında yaklaşık 93 milyon insan yılan zehirlenmeleri riskiyle karşı karşıya.
Yani kısacası bu tüm dünyayı ilgilendiren bir problem.
Tıp dergisi “The Lancet”, dünya çapında yaptığı araştırmalar ve analizler sonucunda bir makale yayınladı.
Yayınladıkları makalede, ne kadar insanın zehirli yılanların bölgesine yakın yaşadığını ve bu insanların ne kadarının sağlık yardımı alabileceğini ve panzehiri bulunan ne kadar yılan olduğunu gösteren haritalar yer alıyor.
Bu üç faktör bir araya geldiğinde ise sonuçlar gösteriyor ki en çok risk altındaki bölgeler: Güneydoğu Asya, Afrika’da bulunan Kongo Havzası ve Güney Amerika’da yer alan Amazon Havzası.
Araştırmacılar, yılan ısırıklarının tehlikesini hesaplayabilmek adına tipik tropikal hastalıkları incelemek için kullanılan bir model kullandılar. Bu sayede bu tehlike konusunda halk sağlığı toplulukları araştırmaları için yeni bir bakış açısına sahip oldu.
2017 yılının Haziran ayında, risk altındaki toplulukların iyiliği için, Dünya Sağlık Örgütü yılan ısırığından zehirlenmeleri Tropik Hastalık olarak sınıflandırmıştır.
Bu kategoride ayrıca memeliler kökenli kuduz virüsü, böcek kökenli Şagaz hastalığı ve bunların yanında çok nadir görülen cüzzam gibi hastalıklar da yer almaktadır. Bu sınıflandırmalar resmi ve resmi olmayan bütün topluluklara, yılan ısırığının riski konusunda yeni düşüncelere ve yeni tedavi yöntemlerine yönelik kapı açmıştır.
Yılan ısırıklarının tedavisi konusunda Avustralya gibi ülkelerde çok çeşitli ve hâlihazırda yöntemler varken diğer ülkelere bakıldığında tedavi konusundaki eşitsizlik gözler önüne seriliyor. Bu haritada ise ülkelerin tedavi için kullanılabilecek panzehir oranları gösterilmektedir.
Haritaların oluşturulma amacı yılanların ne kadar zararlı olabileceğine dikkat çekmek ve tedavi konusunda bazı ülkelerin ne kadar yetersiz olduğunu vurgulamaktır. Bu sayede yılan tehlikesiyle karşı karşıya kalan insanların yaşam süreleri ve tedavi için en yakın hangi şehirlere gidebilecekleri bilgisine kolaylıkla ulaşılabilir.
Yüksek gelirli ülkelere bakıldığında yılan ısırıklarının riski konusunda yeterli araştırmalar var olsa da diğer ülkeler için bu geçerli değildir. Özellikle kırsal alanlardaki büyük riskin göz ardı edilmemesi gerekmektedir.
Sağlık hizmetlerine ek olarak, yılan ısırıklarının tedavisi konusunda aşılamayan tıbbi yetersizlikler de söz konusudur. Bunlardan biri ise haritada görüldüğü gibi panzehirin yetersizliğidir.
Dünya Sağlık Örgütü tarafından tanımlanmış 278 zehirli yılanın sadece 119’u için panzehir mevcuttur.
Panzehirlerin kalitesi ve mevcudiyeti konusunda dünya çapında bir problem yaşanmaktadır. Özellikle büyük risk altındaki insanların bulunduğu bölgelerde, panzehir ya yetersiz ya da kalitesi şüpheli durumdadır.
Zehirler, çeşitli karmaşık bileşiklerin karışımlarından oluşmaktadır. Bu nedenle farklı yılanlar için farklı panzehirler oluşturulması konusunda zorluklar yaşanmaktadır. Bazen aynı bölgede bulunan belirli yılan türlerinin zehirleri bile farklı olabilmektedir.
Panzehirler biyolojik ürünler olduğu için, sağlık personelleri panzehirler için uygun ortam sağlamalı ve bu konuda iyi bir eğitime tabi tutulmaları gerekir. Ancak yılan ısırıkları konusundaki sağlık hizmetlerinin önündeki bir engel de adil dağıtım ile ilgilidir.
Kuzey Colorado Üniversitesi Biyoloji Bölümü profesörü Steve Mackessy, yapılan araştırmalar için mutlu olduğunu ancak daha çok vakıf ve organizasyon ile çalışmaların finanse edilmesi gerektiğini vurguluyor.
Çünkü yılan ısırığı tedavisinde tek bir panzehirin bile yüzlerce dolara mal olabiliyor.
Zehir vücuda hızla yayıldığı ve kaslara kolaylıkla etki ettiği için, hasta tedavi beklerken geçici ölümcül olmayan ısırıklarda bile sakatlıklar oluşabilir ve bu süreç ölümle sonuçlanabilir. Yani bu konuda zaman en önemli unsurdur.
Bu tehlikeler göz önünde bulundurulduğunda, tedaviye ve panzehire en çok ihtiyacı olan bölgelerde yaşayan insanlara daha çok odaklanılması umut edilmektedir. Çünkü yılan ısırıklarının oluşturduğu ölüm riski yadsınamayacak derecede fazladır.