19 Mayıs 1919'da Samsun'a çıkan Mustafa Kemal Paşa, yaklaşık 11 ay süren bir zorlu bir yolculuk yaptı. Havza'dan Amasya'ya; Amasya'dan Erzurum'a; Erzurum'dan Sivas'a; Sivas'tan Ankara'ya uzanan bu yolculuk mazlum bir milletin kurtuluş savaşının ilk adımları oldu.
Öyleyse gelin, Mustafa Kemal Paşa, Samsun'a çıktıktan sonra hangi süreçleri yaşamış birlikte inceleyelim...
19 Mayıs 1919'ta Samsun'a çıkan Mustafa Kemal Paşa, zaman kaybetmeden Anadolu içlerine doğru hareket ederek Milli Mücadeleyi örgütlemeye başladı.
İlk durağı olan Havza'da bir genelge yayımlayarak vatanın ve milletin istiklali için son nefesine kadar savaşacağının sözünü verdi ve tüm direnişçileri bu mücadelenin çatısı altında buluşmaya çağırdı. Ardından Amasya'da ilk büyük kongreyi topladı ve şu tarihi sözlerle Milli Mücadele'nin manifestosunu açıkladı: 'Milletin İstiklalini yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır'
Amasya'nın ardından Erzurum'a geçen Mustafa Kemal Paşa'nın Anadolu'da yeni bir direniş filizlendirmeye çalıştığı artık ortaya çıkmıştı.
İngilizlerin baskısı sonucu görevden alındı ve derhal İstanbul'a geri dönmesi istendi. Paşa, bunu kabul etmeyince hakkında tutuklama emri ve idam kararı açıklandı. Mustafa Kemal Paşa, bunun üzerine çok sevdiği mübarek askerlik mesleğinden istifa ettiğini, milletin bir neferi olarak çalışacağını ilan etti. Erzurum Kongresi'nde özellikle Doğu'daki aşiretleri kendi etrafında birleştirdi. Ardından Sivas'a hareket etti.
4 Eylül 1919'da Sivas'ta Milli Kongrelerin belki de en önemlisini topladı Mustafa Kemal Paşa.
CHP'nin de gayri resmi kuruluş tarihi olan Sivas Kongresi'nde tüm direniş örgütleri aynı çatı altında birleştirildi. Bu artık bölünmenin değil birleşmenin ve tek bir ortak hedef doğrultusunda hareket etmenin sembolü oldu. Kongrede Türk milletinin asla tutsaklığı kabul etmeyeceği ve bu uğurda İstanbul hükümeti üstüne düşen görevleri yerine getiremese bile milletin kendi kaderini tayin edeceği ilan edildi.
Sivas'la birlikte Milli Kongreler safhası geride kalmış ve artık yeni bir yolculuğun zamanı gelmişti.
Mustafa Kemal Paşa, tüm yaşamı boyunca kalbinde taşıyacağı şehre, ilk kez 27 Aralık'ta geldi.
Ankara'da kendisini seğmenler karşıladı. Milli Kongrelerin ardından geldiği bu küçük Osmanlı Kasabası'nda ilk önce bir direniş karargahı, ardından ise bir Cumhuriyet başkenti kuracaktı. Ocak 1920'den Nisan 1920'ye kadar süren yaklaşık beş aylık zaman zarfında, Ankara'da açılacak yeni ve milli meclisin zeminin hazırladı. Anadolu'nun dört bir tarafından Ankara'ya gönderilen temsil heyetlerini karşıladı. Kurtuluş Savaşı için son hazırlıklarını yaptı. İşgal kuvvetlerine karşı gerilla savaşı veren milis güçleri destekledi ve bu güçlerin düzenli orduya katılmaları için çaba sarf etti. Artık Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin açılması için tüm adımlar atılmıştı...
23 Nisan 1920'de Türkiye Büyük Millet Meclisi Ankara'da açıldı.
Böylece, 19 Mayıs 1919'da Samsun'a çıkan Mustafa Kemal Paşa, bir yıldan daha kısa bir sürede Anadolu'da direniş örgütlenmesini gerçekleştirmiş, milli kongreleri toplamış, düzenli ordunun kurulması için gerekli adımları atmış ve en nihayetinde savaş meclisini de açmış oldu.
Bu Meclis, Kurtuluş Savaşı'nı başlatan, yöneten, tamamlayan ve tüm bunların ardından Cumhuriyet'i ilan eden Meclis olacaktı.