DEHB, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olarak bilinen nörolojik bir gelişim bozukluğu olarak biliniyor.
Çocuklukta başlayan bu rahatsızlık, çeşitli medikal tedavilerle kontrol altında tutulmaya çalışıyor.
İlaç kullanımıyla ilgili de birden fazla iddia bulunuyor. Bu iddialarla ilgili derlediklerimize bir göz atalım.
DEHB'in babası olarak bilinen Leon Eisenberg ölmeden önce, bunun uydurma bir rahatsızlık olduğunu ortaya atmış.
Yani bunun anlamı; bugün milyonlarca küçük çocuğa gereksiz yere madde bağımlılığı yaratacak kadar ciddi ilaçlar reçete ediliyor.
Kullanılan ilaçlar, kötüye kullanım ve bağımlılık riski nedeniyle morfin ve oksikodonla aynı sınıfta bulunuyor.
Okul çağı çocuklarda bu rahatsızlığın görülme sıklığı, %3-5 arası. Yetişkinlerde görülme oranı ise, %2-4 civarında.
Bu rahatsızlıkta beynin ön bölümünde normalden daha düşük kanlanma ve daha düşük aktivite görülüyor.
Bu rahatsızlıkla ilgili, beynin ön bölgelerinde, dikkat yoğunlaştırılması, planlama yapabilme gibi görevler gerçekleştiriliyor. Dolayısıyla birey, bu konularda sıkıntı yaşıyor.
Türkiye'de her 20 çocuktan birinde bu rahatsızlık gözleniyor.
Belirtiler küçük yaşlarda, günlük yaşamı etkileyecek sıklıkta görülüyor. Tedavi edilmezse ilerde bu bireylerde alkol ve madde kullanım bozukluğu, akademik zorluk, antisosyal kişilik özellikleri görülüyor.
Fransa'da neredeyse hiçbir çocuk bu hastalık için ilaç kullanmıyor.
Fransa bu konuda medikal yöntemlerin dışında kalmayı tercih ediyor. Çünkü DEHB'i nörobiyolojik bir sorun olarak görmemekle birlikte, psiko-sosyal ve durumsal faktörlerin yol açtığı tıbbi bir durum olarak nitelendiriyor.
İddialara göre, ilaç piyasasındaki baskı nedeniyle bu rahatsızlık için medikal tedavi uygulandığı...
Bu nedenle Fransa'nın tedavi yöntemleri diğer ülkelerden oldukça farklı.
Örneğin, Fransa DEHB'i bir dizi sosyal durumdan kaynaklanan sosyolojik bir bozukluk olarak tanımlarken,
ABD, DEHB'i beyindeki kimyasal dengesizliğin sonucu olan nörolojik bir bozukluk olarak görüyor.
Tatlandırıcı, besin koruyucuları, şeker içeren beslenme alışkanlıkları çocuğun davranışını daha da kötüleştirebiliyor.
Aslında hepimiz biliriz, bazı gıdaların ruh halimizden, enerjimize ve düşünce süreçlerimize kadar etkilerini hissederiz. Fransa'da çocukların beslenme şekilleri de bu rahatsızlığa göre yeniden düzenleniyor.
Fransa'da işe yaradığı düşünülen bir diğer yöntem de çocuğa küçük yaşta aile içi disiplini sağlamak.
Aile içi disiplin yöntemlerinden biri de çocuğu ''ağlatmak''. Yemek saatlerine uyum, hatta yürümeyi öğretirken bile bu yöntemi kullanıyorlar. Bu şekilde de çocuğun genç yaşta kendini disipline edebileceğini, davranış sorunları için ilaç alması gerekmeyeceğini düşünüyorlar.
Ne yazık ki, başka bir disiplin yöntemi de dayak atmak ve bu davranış Fransa'da çocuk istismarı olarak görülmüyor.
Bu nedenle bu uygulama disiplin için oldukça sık kullanılıyor. Bu davranış da, ailelerin yasal olarak ''disipline etme hakkı'' olarak değerlendiriliyor. Ancak bu uygulama yeni psikolojik hasarlar açar mı bilinmez...
Ancak, uzmanlar Fransa'da DEHB'li çocuğun ilaç kullanmamasının altında yatan esas nedenin bu yöntem olmadığı görüşünde.
İlaç kullanmama başarılarındaki en büyük etkenin ebeveynlik kültürlerinden değil, beslenme ve davranışsal anlamda bütüncül yaklaşımlarından dolayı olduğu düşünülüyor.
İlaç yerine, sağlıklı bir beslenme düzeni, gerekiyorsa demir, çinko, omega-3 takviyesi ve aile danışmanlığı bu rahatsızlıkla mücadele için yeterli olacaktır.
DEHB ilaçlarının, potansiyel olumsuz yan etkilere sahip olması nedeniyle ilaçlar, ''son çare'' olarak değerlendiriliyor.
Eisenberg'ün söylemine göre DEBH, bir hastalık olarak varlığını tam olarak kanıtlanmış değil.
Çocukların psikoterapi ilaçlarına erkenden bağımlı hale gelmesi, ilerde madde bağımlılıklarına da yol açabiliyor.
Siz ya da çocuğunuzda hastalık belirtileri gözlemliyorsanız, bir pskiyatriste başvurmalısınız.
Temelde dikkat eksikliği, aşırı hareketlilik ve dürtüsellikten oluşan DEHB'in belirtileri çocukluktan sonraki yaşlarda tez canlılık, sabırsızlık, uygunsuz zamanlarda sohbete başlama gibi belirtilere dönüşebiliyor. Bu nedenle belirtileri gözlemlerken de çok dikkatli olmalıyız.