Rusya’nın 24 Şubat’ta Ukrayna’yı işgali sonrası Batı, bir çok ekonomik yaptırımı devreye almıştı. Bu yaptırımlar piyasalarda hafif karşılandı. En çok odaklanılan konu, Rusya’nın dünya çapında ödeme ağı sağlayan ‘SWIFT’ten çıkarılıp çıkarılmayacağıydı. Bir ülkenin SWIFT sisteminden çıkarılması, kilit bankaların küresel finansal sisteminden kopması anlamına geliyor.
Rus bankalarını SWIFT sisteminden ihraç etmek ve Rusya merkez Bankası'nın uluslararası operasyonlarını kısıtlamak şimdiye kadar 'son adım' olarak görülüyordu.
Bankaların SWIFT'ten çıkarılması, Rusya'ya borç vermiş şirketler ve finansal kurumlara da istenmeyen bir hasar verecek.
Hafta sonu SWIFT hamlesi de yapıldı!
SWIFT hamlesi geldi!
İşgalin ilk gününde yaptırımlara dahil edilmeyen SWIFT hamlesi, geçtiğimiz cumartesi gecesi geldi.
ABD, Fransa, Kanada, İtalya, İngiltere, Avrupa Birliği (AB) Komisyonu ve Almanya (Batılı müttefikler), Rus kuvvetlerinin Ukrayna’da devam eden saldırılarına yanıt olarak Rusya’ya daha sert mali yaptırımlar uygulamaya karar verdi ve Rus bankalarını SWIFT’ten çıkarmayı kabul etti. Buna göre; halihazırda yaptırım uygulanan tüm Rus bankaları ve gerekirse diğer Rus bankaları, SWIFT’in dışında tutulacak.
Hangi ülkeler hassas durumda?
BBC haberine göre, doğal gaz ihtiyacının üçte ikisini Rusya'dan karşılayan Almanya burada hassas bir konumda.
Yine de müttefikleri için bir fedakarlık yaparak Kuzey Akım 2 boru hattının onay sürecini dondurdu.
ABD, Avrupa ve İngiltere'deki yetkililer, Batı ülkelerinin zarar görmesini engellemek için enerji ve gıda ödemelerine bir şekilde izin vermesi konusunda uzlaşmış gözüküyor.
Fakat bunu nasıl yapacaklarının detayları belirsiz.
Merkez Bankası'na bloke!
Posta'dan aktarılan habere göre, AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, konuyla ilgili yaptığı açıklamada, “Rusya Merkez Bankası’nın varlıklarını bloke edeceğiz. Bu, işlemlerini donduracak, varlıklarını tasfiye etmesini imkansız hale getirecektir” diye konuştu. Von der Leyen, Rus oligarkların finansal varlıklarını AB piyasalarında kullanmalarını yasaklamak için çalışacaklarını bildirdi. Leyen, alınan tüm tedbirlerin Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in savaşı finanse etme kabiliyetine ciddi anlamda zarar vereceğini de belirtti.
Başka sistemler işe yarar mı?
Yaptırımlar Rusya'ya zarar verecek olsa da, Moskova 2014'te Kırım'ı işgal ettikten sonra SPFS adlı SWIFT benzeri bir altyapı oluşturdu.
Çin'in de CIPS adlı bir transfer sistemi bulunuyor.
SWIFT sisteminden çıkarılma riski nedeniyle Rusya, 2014’te SPFS’yi (Mali Mesajlaşma Sistemi) geliştirmeye başlamış, Aralık 2017’de kullanıma açmıştı. 2016 yılında bazı Rus bankalarının ABD’li Visa ve Mastercard tarafından sistem dışına çıkarılması üzerine de Rusya kendi kartlı ödeme sistemlerini geliştirdi. 2018’de bankalararası yerli kart sistemi MİR’i hayata geçirmişti. MİR’in Türkiye’de kullanımına da başlanmıştı. MİR sistemini kullanan ülkeler arasında Venezuela da var.
Rusya'yı dışlamak daha başka sorunlara yol açar mı?
Pek çok uzman, Rusya'yı bu şekilde dışlamanın Moskova'yı Çin'e yakınlaştıracağını ve ABD doları bazlı küresel küresel finans mimarisine karşı çıkan Şi Jinping yönetiminin elini güçlendireceğini düşünüyor.
Öte yandan Çin'deki bir bankacılık kaynağım, Çin'in dünyanın geri kalanıyla ticaretini düşünerek bu aşamada Rusya'ya yardım etmekte isteksiz olacağını söyledi.
Rusya'ya SWIFT'ten dışlanmaktan daha fazla zarar verebilecek şey ise merkez bankasının izole edilmesi.
630 milyar dolarlık rezervini Rus rublesini desteklemek için kullanamaz hale gelmesi, rublenin değerinin çakılmasına yol açabilir.
Bunun da Rus ekonomisine büyük etkisi olacaktır.
Daha önce çıkarılan İran'da ne olmuştu?
Denetim komitesinde Belçika, ABD, İngiltere, Avrupa, Japonya, Rusya, Çin ve diğer ülkelerin merkez bankalarının bulunduğu SWIFT sisteminden daha önce sadece İran çıkarılmıştı. ABD’nin istediği yaptırım, 2012’de AB’nin de desteğiyle İran’a karşı nükleer program gerekçesiyle devreye alınmıştı. Sistemden dışlanan ülke, petrol ihracat gelirlerinin neredeyse yarısını ve dış ticaretinin yüzde 30’unu bu yüzde kaybetmişti.
İngiltere, Ağustos 2014’de Ukrayna krizi nedeni ile Rusya’ya yönelik yaptırım olarak SWIFT sisteminden çıkarılmasını önermiş, AB ülkeleri bu öneriye destek vermemişti. Zira bunun en büyük sebebi, gaz ticareti ve finansmanıydı.
Küresel sistemden kopar mı?
Rusya, uluslararası para transfer sistemi SWIFT’e 1989 yılından beri üye.
Rusya‘da 291 SWIFT üyesi var. Bunlar Merkez Bankası da dahil olmak üzere, şirketler, bankalar... Tüm SWIFT akışı içerisindeki Rusya‘nın payı yüzde 1.5. SWIFT’in en fazla kullanıldığı 6’ncı ülke Rusya.
Rus bakanların bu sistemden çıkarılması, finansal işlemlerinin çoğunu dünya çapında yürütmelerini engelleyecek ve Rusya’nın ihracat ve ithalatını sınırlayacak.
Bu yaptırım, önemli Rus bankalarını küresel finansal sistemden büyük ölçüde kopartabilir. NATO ülkelerinin askeri seçenek dışında ellerindeki en büyük yaptırım gücünün ‘Rusya’yı SWIFT dışına çıkarmak’ olduğu belirtiliyor.
Rusya’nın SWIFT’ten dışlanması sonrası Rus bankaları, diğer ülkelerdeki bankalarla güvenli bir şekilde iletişim kurmak için alternatif yollar arayacak.
SWIFT’ten çıkartılan Rus kuruluşlar, SWIFT tarafından sağlanan normal sorunsuz ve anlık işlemlere erişimi kaybedecek. Rus bankaları ile işlem yapan finansal ve ticari kuruluşlar, bu bankalarla doğrudan anlaşma kurmak zorunda kalacak. Bu da gecikmeler ve ek maliyetler yaratacak.
Ruslar bankaların önünde kuyruk oluşturdu!
Rus para birimi rublenin değer kaybetmesi ve Rusya’nın SWIFT sisteminden çıkarılacağı açıklamasının ardından halk, banka şubelerinin önünde uzun kuyruklar oluşturdu. ATM’lerdeki yoğunluk nedeniyle bazı bankamatiklerde para kalmadığı, bu yüzden bazı kişilerin para çekemediği öğrenildi. Öte yandan İngiltere merkezli çok uluslu petrol devi BP, Rus devlet petrol şirketi Rosneft’teki yüzde 20 hissesini elinden çıkaracağını açıkladı. BP, 10 yıldan fazla bir süredir Rosneft’teki hisseye sahip. (Kaynak: Posta)
Erken ödeme isteyen şirketler var!
SWIFT kararının açıklanmasının ardından bazı oteller de müşterilerinden erken ödeme almak için harekete geçti. NBC News'un Moskova'da bulunan muhabiri Raf Sanchez sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda konakladığı otelin hesabı erken kapatmak istediğini söyledi. Sanchez, otelin bu adımı kredi kartlarının çalışıp çalışmayacağından emin olmadıkları için attığını ifade etti.