BBC araştırmacı gazetecilik programı Panorama'nın ekibi, yaptığı gizli çekimlerle Türkiye'deki Suriyeli mülteci çocukların İngiltere'de satılan tekstil ürünlerinin üretiminde çalıştıklarını görüntüledi. Adı geçen markalardan Marks and Spencer'ın sözcüsü, 'programın bulgularını çok ciddi ve kendileri için kabul edilemez' olarak nitelendirdi. Zara'nın ortağı Inditex, haziranda yaptığı denetimde ciddi ihlâller tespit ettiğini ve fabrikaya gerekli iyileştirmeleri yapması için aralık ayına kadar süre verdiğini belirtti. Mango ise bu fabrikanın kendi bilgisi dışında taşeron olarak çalıştırıldığını açıkladı.
Fotoğraflar: BBC - Kapak: The Guardian
Türkiye'deki tedarikçi fabrikalarda gizli çekimler yapan Panorama ekibi, Marks and Spencer ve internet satış mağazası Asos tarafından satılan kıyafetlerin üretiminde çocukların çalıştırıldığını tespit etti.
Ayrıca mültecilerin Zara ve Mango'nun kot pantalon üretiminde de kayıt dışı olarak çalıştırıldığı belirlendi.
Markaların tamamı, tedarik zincirlerini dikkatli bir şekilde takip ettiklerini ve mülteci ya da çocukların suistimal edilmesine izin vermediklerini söylüyor.
Mango ve Zara için kot pantolon üretimi yapan atölyede çalışan çocuk işçiler.
Marks and Spencer, kendi yaptığı araştırmalarda, Türkiye'deki tedarik zincirinde Suriyeli göçmen çalıştırıldığına dair herhangi bir bulguya rastlamadığını açıkladı.
Ancak Panorama ekibi, şirketin en büyük fabrikalarından birinde çalışan yedi Suriyeli olduğunu tespit etti.
'Emeklerinin sömürüldüğünün farkındalar ancak bu konuda hiçbir şey yapamıyorlar'
BBC Panorama muhabiri Darragh MacIntyre
Panorama muhabiri Darragh MacIntyre, emeklerinin suistimal edildiğini düşünen onlarca Suriyeli işçiyle görüştü.
MacIntyre, 'Bana çok düşük ücretlerden ve korkunç çalışma koşullarından bahsettiler. Emeklerinin sömürüldüğünün farkındalar ancak bu konuda hiçbir şey yapamıyorlar' dedi.
Program ekibi, İstanbul'un arka sokaklarının birinde bulunan bir atölyede birkaç Suriyeli çocuğun çalıştığını tespit etti. Ayrıca, aynı yerde Asos markalı numuler de buldular.
Asos, bu tesiste kıyafetlerinin üretildiğini kabul etti ancak söz konusu tekstil atölyesinin onaylı bir üretim tesisi olmadığını belirtti.
Şirket yaptırdığı incelemede, 11 Suriyeli yetişkin ile 16 yaşından küçük üç Suriyeli çocuğun burada çalıştırıldığını tespit etti.
Asos, çocuk işçilerin eğitimlerine devam edebilmeleri için mali yardım yapılacağını ve yetişkin göçmenlerin ise yasal bir iş bulana kadar maaşa bağlanacağını açıkladı. Şirket sözcüsü, 'Bu fabrikanın Asos ile hiçbir ilgisi olmamasına karşın bu iyileştirme programlarını uygulamaya başladık' dedi.
Araştırmada ayrıca Mango ve Zara için kot pantolon üreten bir fabrikada Suriyeli mültecilerin 12 saat çalıştırıldığını da ortaya çıkardı.
Mültecilerin taşlama işlemi için kotların üzerinde tehlikeli kimyasalar uyguladıkları ancak bunu yaparken herhangi bir maske takmadıkları görüldü.
Mango, bu fabrikanın kendi bilgisi dışında taşeron olarak çalıştırıldığını açıkladı. Şirket daha sonra kendisinin yaptığı incelemede herhangi bir Suriyeli işçi bulunmadığını ve "bazı kişisel güvenlik önlemleri hariç koşulların iyi olduğunu" söyledi.
Zara'nın ortağı Inditex de fabrika denetimlerinin 'koşulların takip edilmesi ve iyileştirilmesinin çok etkili bir yolu' olduğunu ifade etti.
Şirket, Haziran ayında yaptığı denetimde ciddi ihlâller tespit ettiğini ve fabrikaya gerekli iyileştirmeleri yapması için Aralık ayına kadar süre verdiğini belirtti.
Panorama, İstanbul'daki bir diğer fabrikada da Suriyeli yetişkinlerin aralarında 10 yaşında bir çocuğun da bulunduğu Türk çocuk işçilerle birlikte çalıştığını tespit etti.
İstanbul'un tekstil atölyelerinin yoğunlaştığı semtlerde çok sayıda Suriyeli mülteci çocuğun çalıştırıldığı belirtiliyor.
Atölyenin sahibi, Next için ürtim yaptıklarını söyledi ve kimliğini gizli tutan ekibe Next için üretilmiş bir pijama takımını gösterdi.
Next, pijamaların aslında bir başka tedarikçi tarafından yapıldığını ve gösterilen pijamaların numune olabileceğini ifade etti. Şirket, numunelerin farklı yerlere dağıldığını ve bu atölyede bir numune bulunmasının üretimin burada yapıldığı anlamına gelmeyeceğini belirtti.