Cezayir'de pandemi öncesinde başlayan ekonomik zorluklar pandemi ile daha da artarken, Rusya-Ukrayna savaşı da ülkedeki gıda ekonomisini iyice zor düşürmüş durumda. Yağ almak bile uyuşturucu ticareti gibi gizli saklı yapılıyor.
Halk temel ürünleri bulmakta zorlanırken, yakın geçmişteki gibi gösterilerin artmasından endişe ediliyor.
Pandemiden çıkarken yakalanılan Rusya'nın Ukrayna'yı işgali, dünya çapında ekonomileri ve özellikle dar gelirli tüketicileri zorlamaya devam ediyor.
Cezayir'de Ramazan ayı da yaklaşırken ihtiyaç duyulan gıda ürünlerini özellikle de yağ satın alabilmek için esnafa 'yağ çekmek' zorunda kalanlar anlatıyor: 'Sanki uyuşturucu satın alıyormuşuz gibi hissediyorum.'
BBC'nin aktardığına göre, Semiha Sammer eskiden arkadaşları ve ailesi için kek yapmaktan büyük zevk alırken, artık malzemelerin zor bulunduğunu ve 'Marketten yemeklik yağ almak için, önce esnafla bir tanışıklığın olmalı' diye anlatıyor.
Yağlar marketlerin arka taraflarında saklı tutulurken, satış işlemleri de gizlilik içinde yapılıyor.
Cezayir'de Kovid önlemleri etkilerini geçen yıldan bu yana hissettirirken, Ramazan ayı öncesinde de halk, özellikle yemeklik yağ satın alabilmek için çabalıyor.
Sammer, meyve ve sebzenin biraz daha ucuza satıldığı yaşadığı şehrin yakınlarındaki Kolea kasabasından alışveriş yaptığını belirtirken, patates fiyatlarının geçen aylara göre yüzde 30 artığını belirtiyor.
Daha uygun fiyatlı süt almak isteyenler de güneş doğmadan uzun kuyruklar oluşturuyor. Payına düşeni alabilmek için insanların birbirini ittridiğini ve yer yer kavga ettiğini belirten Sammer tüm bunların 'küçük düşürücü' olduğunu da ekliyor.
Süt için uyruğa girmemenin maliyeti ise, kilosu 25 Cezayir Dinarı (2,60 TL) olan devletin sattığı süt yerine 1 kg süt tozu ile yaptığı sütün maliyeti 420 Dinar (yaklaşık 43 Türk Lirası) oluyor. Yıllardır Fransa, AB ve Birleşik Arap Emirlikleri'nden, yerel fabrikalarda sıvılaştırılan süt tozları ithal ediyor.
Cezayirlilerin asıl derdi ise "yağ" olurken, süt gibi yağ da devlet sübvansiyonlu, ancak krizden önce de yağ oldukça pahalı bir ürün olurken, bugün 5 litrelik yemeklik yağ, 600 Cezayir Dinarı'na (62 Türk Lirası) satılıyor.
Maaşların özel sektörde ortalama 240 dolar, kamu sektöründe de ortalama 410 dolar olduğu ülkede yetkililere yoğun baskı yapılıyor. Meclis'te kurulan özel komisyon raporunda ekonomik sorunlarla gıdada stok ve yolsuzluğun arttığı belirtiliyor.
Meclis Komisyonu üyelerinden Hişam Safar, yağ satıcılarının sattıkları sübvanse yağ miktarını daha fazlaymış gibi göstererek hükümetten daha fazla para almaya çalıştıklarını öne sürerken, geçen yıl da yetkililer bu şekilde 150 binden fazla şikayetle karşılaşmış.
Bir başka sorun da sübvanse edilen ürünlerin güney sınırından komşu ülkelere kaçırılması.
Cezayir Cumhurbaşkanı Abdülmecid Tebbun Mart ayı başında içeriğinde yemeklik yağ, şeker, makarna ve buğday ürünleri gibi ithal edilen malzemeleri barındıran gıda ürünlerinde ihracatı yasakladı.
Resmi verilere yansımasa da günde ortalama 12 tır yemeklik yağın Cezayir'den Mali ve Nijer'e kaçak gönderildiği tahmin ediliyor. Kaçakçılar her bir tır başına yaklaşık 17 bin 800 dolara yakın kâr elde edebiliyor.
Tebbun bu gibi eylemlerin 'ekonomik sabotaj' suçundan cezalandırılmasını istese de uzmanlar, sorunun kökeninin daha derinlerde olduğunu belirtiyor.
Ekonomist Abdal-Rahman Hadef, ekonomik büyümede ülke hazinesinin Brent petrol ve doğal gaz satışına bağımlı olmasının birçok soruna yol açtığını, gıda sektöründe yaşanan sorunların karaborsa faaliyetleri ile hazineyi zorladığını belirtiyor.
Yaşanılan zorlukların vatandaşların sokak protestolarına ve siyasi sorunlara yol açabileceği de konuşuluyor.
Sosyolog Prof. Raşid Hamadouche, artan fiyatların yönetenler ve yönetilenler arasındaki, zaten zayıf olan bağların kopabileceği ve toplumda ciddi bir memnuniyetsizlik oluşabileceğini düşünüyor.
Cezayir Eski Cumhurbaşkanı Abdülaziz Buteflika ülkede düzenlenen protestolar sonucu 2019 yılında istifa edince yerine müteffiki olan Cumhurbaşkanı Abdülmecid Tebbun gelmişti. Tebbun ise 'ülkenin hazinesini yağmalamış olan mafyayı' durumdan sorumlu tutuyor.
Yönetim değişse de ülkede özellikle gençler arasında memnuniyetsizlik devam ediyor. Ülkede her 4 kişiden biri 37 yaş altı ve işsizlik oranı yüzde 11 seviyelerindeyken, çoğunluk da üniversite mezunu.
Hükümet, aktif olarak iş aradığını kanıtlayanlara aylık 90 dolara yakın yardım yapacağını açıklarken, Rusya'nın Ukrayna'yı işgali ile doğal gaz fiyatlarında yaşanan yükseliş bunu sürdürebilir kılmıyor.