2023 yılı asgari ücreti açıklandı. Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin'in işveren temsilcileriyle beraber açıkladığı yeni asgari ücret 5 bin 500 TL'den 8 bin 506 TL'ye çıktı. İşçi tarafının temsilcilerinin kabul etmediği ücret an itibarıyla 456 dolar seviyesinde bulunuyor. Peki, yüksek oranda artış yapıldığı belirtilen ücretlerin şirket kazançlarına oranı ne?
TÜİK'in Yıllık Sanayi ve Hizmet İstatistikleri verisinde personel maliyetleri ve şirketlerin ciroları 2009 yılından bu yana karşılaştırıldığında 2016 yılında oranın yüzde 8,9 ile zirve yaptığı görülürken, 2021'de bu oran 6,1'e gerilemiş durumda.
Şirketlerin personel maliyetlerinin ciroya oranı 2020 ve 2021'de gözler görülür bir gerileme yaşarken, 2022'de neler göreceğiz henüz TÜİK açıklamadı.
Diğer yandan personel maliyetini, ücretli çalışanların sayısı üzerinden kişi başı ve aylık olarak hesaplandığında ortalama maaşların da asgari ücrete oranında bir gerileme görülüyor. 2021'de ortalama çalışan maliyetinin ortalama asgari ücrete oranı 2,07 olurken, bu oran 2009 yılında 2,59 olmuş. Kısaca asgari ücrete yakın hale gelen maaşları da görmüş oluyoruz.
Sütunlar şirketlerin personel maliyetiyle çalışan oranında ortalama aylık maaşı gösterirken, sürekli düşüş halindeki çizgi de asgari ücrete oranı oluyor.
Burada da büyümenin enflasyona karşın sürdürülmesinin yine çalışanlara verdiği hasar görülüyor. Türkiye büyüyor ancak çalışan aynı oranda büyümüyor. 2022'de son olarak 3. çeyrek verisinin açıklandığından yola çıkarak tüm yılların 3. çeyreklerine bakıldığında büyümeden çalışanın aldığı payın 1998 yılından dahi düşük olduğu görülüyor.
Kırmızı çizgi Türkiye GSYH'de sadece 3. çeyrekler olurken, beyaz çizgi maaşlı kesimin büyümedeki yeri. Mavi de haliyle oranını gösteriyor.
Tüm yıla bakıldığında da durum değişmiyor. Kriz yılları olan 2000-2001'de dahi maaşlı çalışanların büyümeden daha fazla pay aldığı görülüyor.
Sarı sütunlar yukarıdaki gibi Türkiye GSYH tüm yıl olurken, mavi sütunlar da maaşlı kesimin büyümedeki yeri. Mavi çizgiyi yukarıdan hatırlıyoruz. Maaşlı kesimin milli gelirdeki düşüşü.
Bu oranlardaki düşüş hem asgari ücretin neden bu kadar önemli bir hale geldiğini gösterirken, diğer yandan da maaşlara yapılan zamların maliyetleri artırarak enflasyonist etki yaratacağı söylemlerini de artık bir miktar boşa düşürüyor.
Diğer yandan gelirlerdeki dengesizlik uçurumunu artırdığı da görülürken, kimilerinin fırsattan istifade etmesine engel olmuyor. Siz ne dersiniz?
