Sürekli kullanıp nasıl geldiğini, kimin bulduğunu bilmediğimiz bazı terimler, kavramlar var. Bunlardan en önemlisi de yazı yazarken kullanılan ve hayati öneme sahip noktalama işaretleri ve diğer semboller. Bakalım bir şey yazıyorum sonuna şunu ekleyeyim diye ilk kimler akıl etmiş?
Günlük hayatta kullandığımız pek çok sembol ve işaret var. Peki bunlar nasıl çıktı? İlk nasıl kullanmaya başladık?
❗️ Ünlem işareti
Büyük ihtimalle Latincede bir sevinç nidası olan 'io'dan geldiği biliniyor. 14. yüzyıldaki yazarların vurgulamak istedikleri cümleleri sonuna ekledikleri io zamanla i üstte o altta olmak üzere günümüzdeki haline ulaşıyor.
❓Soru işareti
Kullanılan eski noktalama işaretlerinden biri... Somut bir kanıt olmasa da Latincede soruşturma yapmak anlamına gelen quaestio kelimesinin kısaltılması olduğu düşünülüyor. Zamanla günümüzdeki halini alıyor.
⚫️ Nokta
Pek çok noktalama işaretinde olduğu gibi MÖ 3. yüzyılda yaşamış İskenderiyeli Aristofanes'in buluşu... Başı sonu olmayan kitapları düzenlemekten bunalan bilim insanı ve baş kütüphaneci nokta gibi basit ve etkili bir çözümü insanlığa armağan etti. İlk başta üç ayrı formda olan nokta işareti sonraları sadeleşerek günümüzdeki formuna ulaştı.
İki nokta
Aristofanes'in (·) sembollü orta noktasından dönüştüğü söyleniyor. Sonrasında iki noktanın üst üste gelmesiyle günümüzdeki formuna kavuşan iki nokta; ilk başlarda uzun cümlelere ara vermek için kullanılıyordu. 1589'da ilk kez İngilizcede kullanılan iki noktanın listeleme, açıklama gibi amaçlarla kullanılması ise oldukça yeni.
Noktalı virgül
16. yüzyıldan beri uzun cümle içinde duraklama yapmak için kullanılan noktalı virgül, 18. yüzyıldan itibaren anlamlı iki cümleyi bağlamak için kullanılıyor.
Virgül
Orta Çağlardan beri virgula suspensiva adıyla kullanılan virgülün orijinal formu 'slash' olarak bildiğimiz işaret (/). Ancak 17. yüzyıldan itibaren zamanla günümüzdeki (,) formunu alıyor.
Parantez
Antik Yunan'da bir konuşmanın ortasında ek bilgi verme anlamına gelen Parentheses kavramından gelir. 16. yüzyılda Erasmus tarafından günümüzdeki yuvarlak halini alır. Ancak aynı şekilde kullanılan <> parantezden daha eskidir.
Tire
MÖ 100 yılında dilbilgisi uzmanı Dionysius Thrax tarafından (‿) formunda kullanılmış. Ardından yanlış kelimeleri düzeltmek için kullanılmış. Matbaanın icadının ardından baskıda zorluk çıkaracağı düşünülerek günümüzdeki (-) halini almış.
Taksim işareti
Virgülün atası olan 'slash' çok daha sonraları kesirleri kullanmak için kalıcı dönüş yapıyor.
Ve işareti
Yine Latincede ve bağlacı olarak kullanılan 'et' bağlacı zamanla günümüzdeki (&) formunu alıyor.
Yıldız işareti
Yunan dilbilimci Semadirek Aristarkus MÖ 2. yüzyılda Homeros'taki hataları düzeltmek için yıldız işaretini kullanmıştır. Ardından Origen İbrani metinlerinde de aynı yöntemi kullanılmıştır. En eski ve değişmemiş noktalama işaretlerinden.
Alıntı işareti
Orta Çağ'dan beri bir kişinin söylediğini alıntılamak veya bir konuya dikkat çekmek amacıyla kullanılıyor.
Hashtag (Başlık etiketi)
Pound ağırlığı anlamına gelen libra pondo kelimesinin baş harfleri lb'den türemiştir. 1850'lerde ise ticarette kullanılmaya başlanmıştır.