Ülkelerin et tüketim alışkanlıkları ekonomik refah seviyesiyle ilişkili. Türkiye'de et tüketimi Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) ülkelerinin altında.
Tüketicilerin alım gücü düştü, haftalık et tüketimi sınırlandı.
Bu süreçte sadece tüketici zorlanmıyor. Son yıllarda artan kuraklıkla birlikte, yem maliyetleri, elektrik zammı ve kurdaki artış üreticiyi de zor durumda bırakıyor.
Son yıllarda tüketim düştü
Kırmızı Et Sanayicileri ve Üreticileri Birliği Derneği (ETBİR) Başkanı Ahmet Yücesan’ın paylaştığı verilere göre yıllık kişi başı kırmızı et tüketimi 2019’da ortalama 12 kilo iken, 2020’de 7-8 kiloya geriledi.
ETBİR’in tahminine göre, dört kişilik bir aile 2019’da yıllık toplam 48 kilo kırmızı et tüketebilirken, 2020’de bu tüketim 28 kiloya kadar düştü. 2021 verileri ise henüz açıklanmadı.
Maliyetler nedeniyle hayvancılığa ilgi azalıyor
İstanbullunun et ihtiyacının önemli bir kısmının karşılandığı Çatalca Nakkaş köyünde son bir yılda çok sayıda kişi ahırlarını kapatmış, hayvanlarını satmış. Elde kalan para ise borçlara gitmiş.
Hayvancılığa devam edenler borç içinde olduklarını, banka kredilerini kapatmak için hayvanlarını sattıklarını anlatıyorlar.
Euronews’e konuşan hayvan üreticileri, ithal yolla tedarik edilen ham maddelerin döviz artışı ile birlikte yem fiyatlarına yüksek rakamlarla yansıdığını belirtiyor. Dövizde zaman zaman görülen düşüş ise yem fiyatlarını aşağı çekmiyor çünkü üreticiye göre et pahalı değil.
Sektöre olan yatırımları ve verilen teşvikleri yetersiz bulan üretici Tarım Bakanlığı’nın sektörü denetlemediği kanaatinde. Üreticinin kazanmadığını anlatan Nakkaş köyü sakinleri, arada kazananların denetlenmesini istiyor.
İstanbul'da etin fiyatı ilçeden ilçeye değişiyor
İstanbul’da etin fiyatı ilçeden ilçeye ya da kasaptan kasaba farklılık gösteriyor. Örneğin Şişli’de dana kıyma 110 TL, kuzu ve dana eti 115 TL, dana antrikot 155 TL, bonfile 190 TL, kuzu pirzola 240 iken, Sarıyer’deki başka bir kasapta kıymanın kilosu 90 TL, dana kuşbaşı 98 TL, kemiksiz kuzu eti 150 TL ve kuzu pirzola 200 TL, dana bonfile 240 TL.
Bu fiyatlar İstanbul’un lüks semtlerinde daha da artıyor. Çünkü işin içine işçilik, dükkan kirası ve elektrik, doğal gaz gibi giderler de ekleniyor.
'Elli yıl öncesinde olduğu gibi eti de karne ile alacağız'
Etin tüketiciyle buluşmasını sağlayan kasaplar da girdi maliyetlerinden şikayetçi. Kasap Mustafa Akkaya, bu maliyetlere göre etin şimdilik ucuz olduğunu ama ilerleyen zamanlarda daha da pahalılaşacağını söylüyor.
Mustafa Akkaya, yem fiyatları ve girdi maliyetleri düşürülmezse ‘50 yıl öncesinde olduğu gibi eti de karne ile alacağız’ diyor.
Türkiye'de et nasıl lüks tüketim ürünü haline geldi? Hayvancılık sektörü durma noktasına mı geldi, girdi maliyetleri neden bu kadar yüksek?