Yaşlılıkta çözümü zor olan sorunlar
Yaşlılıkla ilgili sorunları ele alıp değerlendirmek çok zordur.İnsanlar ne kadar uzun yasarsa o kadar çok hastalık olma riski oluşur.
Yaşlı hastalarda birden fazla organ sistemini içine alan karmaşık şikayetler vardır.
Örneğin ; yaşlı bir insanda şeker, tansiyon,kalp yetmezliği, bunama gibi şikayetlerin hepsi birarada bulunabilir. Bunun yanında bazı hastalıklar sadece yaşlılıkta görülür. Fakat ortada hiçbir sorun yokken bile yaşlanan bünyede işlevleri bozulur. Örneğin görme fizyolojik olarak azalır. Kan dolaşımı fizyolojik olarak azalır.
Yaşlılarda görülen en sık şikayetleri çok kısa özetlemek istiyorum:
1) Ağrı: Yaslılarda ağrıya neden olabilecek bir çok sorun vardır. Ağrılar devamlı bir hal alırsa tedavisi güçleşir. Yaşla beraber eklem ve kaslarda oluşan bozulmalar hareketin azalması romatizmal durumlar vs ağrıyı başlatır. Bunun yanında; yaslı insanlarda kemik kırılmaları örneğin; kalça kırılması vs daha kolay gerçekleşir. Bu kırıklar ne kadar iyi tedavi edilirse edilsin mutlaka hastaya büyük ağrı ve sıkıntı verir.
Yaşlılarda depresyon çok sık görülür. Hatta depresyonun etkisiyle hasta hayata küser içine kapanır. Bu durum çoğu zaman bunama ile karıştırılır. Depresyon durumu her yaşta olduğu gibi yaşlılarda da ağrının daha fazla algılanmasına neden olur.
Yaşlılarda ilaçların yan etkisi çok daha fazladır. Birçok ilacı birarada kullanan hastalarda kronik ağrı olma riski yüksektir.
Bazı ağrı türleride sadece ileri yaşlarda görülür.Ağrı ile yaşamak yasam kalitesini bozar.Geceleri inleyen ve ızdırap halinde olan yaşlı hastaların kurtulması tabiki tedavi ile mümkündür. Ağrı yaşlının çilesi değil uygun tedavi ile kurtukması kolay bir belirtidir. Ağrının nedeni tespit edilirse tedaviside kolay ve başarılı olur. Onun için nedeni ne olursa olsun ağrı ile savasmak ve yaşlı hastalarımızdan ağrıyı arındırmak gerekir.
2) Denge ve Yürüyüş Bozuklukları:
Sokakta gezerken birçok yaslının elinde baston görürüz.. Yaslılarda dengesizlik önemli bir sorundur. Yürümenin bozulmasına neden olan semptomlar, örneğin kalça kırıkları, dizde oluşan sorunlar...vs.. dengeyi bozarlar. Bunun yanında bazı hastalıklar ki bunların başında geçirilen felç, parkinson hastalığı, beyindeki kan akımı yetersizliği gibi hastalıklar dengesizliğe neden olur. Yaşlılarda alkollü insanlar gibi görülen yürümede ve dengesizlikte mutlaka bir nöroloğa basvurmak gerekir. Çünkü bu tür denge bozuklukları genellikle beynin beyincik denen bölümünde oluşan hasar sonucu oluşur. Tabiki dengesizlik ve yürüme bozukluğu ilerleyici bir hastalığın belirtisi olabildiği gibi gecirilmiş bir hastalığın devamıda olabilir. Bunun için hemen bir hekime başvurup dengesizliğin sebebinin tespit edilmesi sarttır.
3) Bunama: Tüm yaşlı yakınlarının korkulu rüyası olan bunama; yaşlılıkta sık görülür.Bunayan hastanın bakımı çok zordur.Bunamanın birçok sebebi vardır. Fakat yaşlıda her unutkanlık bunama değildir. Bunamadan süphelenildiği zaman derhelbir merkeze başvurulup bunamanını nedeninin türünün tespiti yapılmalı ve hemen tedaviye başlanılmalıdır. Erken teshis tedavininin başarısını artırır.
4) İdrar Kaçırma: Yaşlılarda ; idrar kaçırma sık görülan bir belirtidir. Bunamada, idrar yolları enfeksiyonunda, geçirilen felçler sonrasında, kadınlarda mesane sarkmalarında, erkeklerde prostat hastalıklarında, idrar kaçırma sık görülür. Bunun yanında yaşlılarda hareket fonksiyonları azaldığı için;idrar yapmaya fırsat bulamadan idrarı kaçırmada sıkça görülür.
Bilinci yerinde hastalar için idrarı kacırması büyük utanç kaynagıdır. Bilinci kapalı hastalar için ise hem enfeksiyon oluşmasını kolaylaştırır. Hemde hasta yatalaksa oluşan ıslakla yara açılması kolaylasır.
İdrar kaçırmanın sebebi tespit edilip gerekirsebir üroloktan yardım istenmelidir. İdrar kaçırmanın büyük oranda önüne geçilir. Tedavi ile kontrol altına alınabilen bu rahatsızlık için her zaman dediğim gibi doktora basvurmak gerekir.
5 ) Baş Dönmesi: Bas dönmesi ve dengesizlik aslında farklı olaylardır. Fakat bu ayrım yaşlı hastalarda eşlik eden diğer sağlık problemleri nedeni ile zordur. Yas ilerledikçe beyne giden kan akımı azalır ve baş dönmesi sıkça görülür. Bunun yanında birçok ilaç, kalp yetmezliği, tansiyon düzensizliği, görme ve işitme problemleri baş dönmesine sebep olur.
Yukarıda yaşlıları ve yaşlı yakınını üzen belirtilerden kısaca bahsetmeye çalıştık. Bu belirtilerin çoğunun tedavisi , iyi bir muayene ,doğru tanı ve tedaviyle mümkündür. Hiç birzaman 'yaslılık işte ne yapalım' veya 'hastamız yaşlı durumu kötü' gibi nedenlerin arkasına sığınmadan hemen doktora başvurulması ve tedavinin yapılması gerekir..
**Doç. Dr. Serdar Dağ
**
Nörolog