Kuduz genel olarak kuduz virüsünden enfekte olan hayvanlardan ısırma yolu ile bulaşır. Virüs, onu taşıyan hayvan tarafından ısırma, tükürük ya da beyin ile sinir sistemi dokusuna yakın temasta bulunarak bulaştırılır. Eğer ısırılan kişi en kısa zamanda bir sağlık kurumuna gitmez ve bu durumu hiç ihmal etmemesi gerekirken ihmal ederse, kısa süre içinde ortaya çıkan belirtilerin ardından ölüme varan bir sonuç ile karşı karşıya kalır. Kişiyi ısıran hayvanın kontrol altında tutulması da önemlidir.
Hayvanlardan diğer hayvanlara ya da ısırma yolu ile insanlara bulaşan kuduz virüsü, anında müdahale gerektiren bir virüstür. Aksi takdirde ölüm ile sonuçlanır. Belirtiler birkaç ay içinde ya da birkaç gün içinde görülebilir. Bu durum da kişinin bünyesi ve virüsün etkisi ile ilgili olarak kabul edilmiştir. Kuduz, vücutta ilerleme sağladıktan sonra felç, bilinçte bulanıklık gibi nörolojik etkilere neden olur. Eğer virüs vücutta tamamen yayılır ise geri dönüş ve tedavi söz konusu değildir.
İnsanlarda görülen kuduz virüsü genel olarak vahşi ve aşısız olan, evcil olmayan hayvanların ısırmaları sonucunda oluşur. Isıran hayvanın takip edilmesi ve zarar görmemesi de kuduz virüsünün olup olmadığının tespit edilebilmesi için önem arz etmektedir. Isırılan kişi vakit kaybı yaşamadan en yakın sağlık kuruluşuna yetiştirilmeli ve o alanda yetkin doktorların uygun gördüğü şekilde önlem alınması sağlanmalıdır.
Kuduz hastalığının öfkeli kuduz hastalığı ve felçli kuduz hastalığı olmak üzere iki farklı türü vardır. Öfkeli kuduz hastalığı söz konusu olduğunda kişide endişe, uykusuzluk, bilinçte bulanıklık, ağızda aşırı tükürük oluşması ya da köpürme gibi durumlar görülür.
Felçli kuduz hastalığında ise süreç daha uzundur. Enfeksiyonun bulaştığı kişilerde yavaş yavaş felç oluşur. Felçten hemen sonraki süreçte ise kişi komaya girer ve yaşamını yitirir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından verilen bilgilere göre insandaki kuduz vakaları daha çok felçli kuduz olarak kendini gösterir.
Kuduz virüsü kapmış olan kişilerde şu belirtiler görülür:
Kuduz virüsünün bulaşabileceği hayvanlar genelde doğada başıboş dolanan vahşi hayvan kategorisinde yer alan hayvanlardır. İnek, kedi, köpek, at, yarasa, gelincik, keçi, at gibi hayvanlardan da kuduz bulaşması mümkündür.
Merkezi sinir sistemine ciddi oranda hasar veren kuduz virüsü için geliştirilmiş olan kuduz aşısı ısırılmadan hemen sonra ya da kısa bir süre sonra ısırılan kişiye uygulanır. Deri ve kas içine enjekte edilir. İlk kuduz aşısı 1885 yılında piyasaya çıkmış ve 1908 yılında daha geliştirilmiş bir türü oluşturulmuştur.
Kuduz aşısı ölümcül derecede tehlikesi bulunan kuduz virüsüne karşı kullanılır. Bir kişi kuduz virüsüne maruz kaldıktan günler ya da belki yıllar sonra belirtiler gösterebilir. Bu nedenle aşı vakit kaybına imkân tanınmadan yapılmalı ve müdahale ilk anda gerçekleştirilmelidir.
Kuduz aşısı kuduz virüsüne maruz kalmış olduğu şüphe edilen ve bu virüs riskini taşıyan insanlara ya da hayvanlara yapılabilir. Bazı durumlarda ise kişilere kuduz virüsü bulaşma olasılığına karşı kuduz aşısını önceden yaptırması da önerilebilir. Bu aşı belli dozlarla, doktor tarafından uygun olarak görülen miktarlarda yapılır ve takibi üç yıl kadar sürer. Tek bir dozun koruma sağlaması mümkün olmayacağı için tüm dozlar aksatılmadan yaptırılmalıdır.
Kuduz virüsüne karşı geliştirilen kuduz aşısı için belirlenen bir yaş sınırı yoktur. Ölümcül risk taşıyan bir virüs olduğu için kuduz aşısı hamileler ve çocuklar da dahil olmak üzere kuduz ihtimali olan her kişi için kullanılabilir.
Kuduz aşısı, kuduz hastalığının virüsüne karşı savaşmasına rağmen kişilerde bazı yan etkilere de neden olabilir. Eğer belirtiler çok rahatsız edici olur ise vakit kaybına izin vermeden en yakın sağlık kurumuna gidilmelidir. Kuduz aşısının olası ve en sık görülen yan etkileri şunlardır: