İ­n­s­a­n­l­ı­ğ­a­ ­u­m­u­t­ ­o­l­a­c­a­k­ ­k­o­r­o­n­a­v­i­r­ü­s­ ­a­ş­ı­s­ı­ ­n­a­s­ı­l­ ­g­e­l­i­ş­t­i­r­i­l­i­y­o­r­?­

Koronavirüsü yenebilecek aşı için tüm dünya seferber oldu.

ABD, Almanya, Rusya, Çin, İngiltere... Birçok ülkede aşı çalışmaları devam ediyor.

"Türkiye'de denenen ilk potansiyel COVID-19 aşısı"

Çinli ilaç şirketi SinoVac tarafından geliştirilen "CoronaVac" adlı COVID-19 aşı adayı, 1'inci ve 2'nci aşama denemelerinde bağışıklık tepkisi yaratmayı başardı ve ciddi bir yan etkiye rastlanmadı.

"CoronaVac" 3'üncü aşamasında 15 Eylül'de Türkiye'de de denenmeye başlandı. Böylece Türkiye'de denenen ilk potansiyel COVID-19 aşısı oldu.

İlk kez Hacettepe Üniversitesinde 3 gönüllü sağlık çalışanına uygulandı. 20 Kasım'da duyurulan denemelere gönüllü olmak için 20 bin kişi başvurdu. 

[Grafik: Bedra Nur Aygün]

Aşı, gönüllü olan 20 bin kişiden 12 bin 450'sine uygulanacak. Aşının ilk uygulamasından 14 gün sonra gönüllülere ikinci doz verilecek. 

Gönüllüler 28 gün sonra fiziki kontrol için hastanelere davet edilecek. Fiziki kontrolün ardından da bir yıl boyunca telefonla aranarak izlenecekler.

Türkiye, Çin menşeli potansiyel aşıdan aralık, ocak ve şubatta toplam 50 milyon doz satın almak için sözleşme yaptı. 

Türkiye, potansiyel aşılardan 75 milyon doz almayı planlıyor

Pfizer ve BioNTech: Yüzde 95 etkili

Almanya'da Türk bilim insanı Prof. Dr. Uğur Şahin'in kurucu ortağı olduğu BioNTech'in geliştirdiği aşı adayı, 3. aşama denemeleri tamamlayan ilk potansiyel COVID-19 aşısı oldu.

Pfizer ve BioNTech, 18 Kasım'da 3'üncü aşama klinik denemelerini tamamladığını, aşı adayının denemelerde yüzde 95 etkili olduğunu açıkladı.

Türkiye'nin, Almanya menşeli aşı adayından toplam 25 milyon satın alması için görüşmeler sürüyor. Aşının 1 milyonunun aralıkta alınması planlanıyor.

Türkiye'de yerli aşı çalışmaları

Türkiye’de ise Erciyes Üniversitesinin geliştirdiği aşı adayı, insanlar üzerinde test edilen ilk yerli çalışma oldu. Bugün, ikinci doz aşılama da yapıldı.

İlk dozu 5 Kasım'da Nazif Durna’ya yapılan aşı adayının ikinci dozu ise 21’inci günün ardından yine Durna’ya uygulandı.

44 gönüllü üzerinde denen aşı adayında olumlu sonuç alınırsa 15 Aralık'ta Faz-2 çalışmaları başlayacak. 300 gönüllünün daha aşılanacağı çalışmada bu kez aşının etkinliği denetlenecek. Yerli aşı adayında ciddi bir yan etkiye rastlanmaması Türkiye'ye umut oldu. 

Yerli aşının nisan sonunda hazır hale gelmesi hedefleniyor. 

Aşı nasıl geliştiriliyor?

Peki, insanlığa umut olacak aşı nasıl geliştiriliyor?

Bir aşının yaygın olarak kullanılabilmesi için 3 aşamada insanlar üzerinde test edilmesi gerekiyor.

Ön klinik aşamasında hayvanlar üzerinde deneme yapılıyor.

Faz 1’de küçük bir hasta grubu üzerinde, Faz 2’de en az 100 hasta üzerinde test çalışması yapılıyor. Faz 3’te ise aşı en az 1000 kişi üzerinde test ediliyor.

Tüm bu süreç, aylar ve hatta yıllar alabiliyor.

Aşı onay alınca ne oluyor?

Bu, herkesin hemen kullanabileceği anlamına gelmiyor. Öncelikle aşının kitlesel ölçekte üretilmesi gerekiyor.

Daha sonra uygun bir şekilde dağıtımı sağlanacak ve önce kimlere yapılacağı belirlenecek. Etkili ve güvenli bir aşı çalışması birkaç yıl sürüyor. 

Bir süre daha maske, mesafe ve temizlik önlemlerinden vazgeçmemeliyiz.