Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta,
'ın tedavi yöntemlerini Mynet okurları için derledi.
KOAH'ın başlıca belirtileri öksürük, balgam ve nefes darlığıdır, ancak hastalar başlangıçtaki öksürük, balgam gibi şikayetleri önemsemediklerinden ancak nefes darlığı geliştiğinde doktora gitme ihtiyacını duyarlar.
KOAH İÇİN ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER
-Sigara kesinlikle bırakılmalıdır. Sigara içilen ortamlarda da bulunulmamalıdır.
-Alkol içilmemelidir.
-Havası soğuk, tozlu, kirli ortamlardan uzak durulmalıdır.
-Ağır yemeklerden kaçınmalı, porsiyonlar küçük olmalıdır. Bütün gün aç kalıp birden fazla miktarda yenmesi de doğru değildir.
-Yemekler fazla tuzlu olmamalıdır.
-Bol su içilmesi çok yararlıdır. İçilen su, çok soğuk olmamalıdır.
-Fazla kilolar verilmelidir.
-Solunum kaslarını güçlendiren egzersizler ve balgam çıkarmayı kolaylaştıran fizyoterapi yöntemleri çok yararlıdır. Hasta bu egzersizleri kendi kendine yapabileceği gibi özel durumlarda bir solunum terapistinden de yararlanılabilir.
İLAÇ TEDAVİSİ
Bazı hastaların nefes açıcı ilaçları ömür boyu kullanmaları gerekir. Bu ilaçların sprey şeklinde olanları hem daha etkilidir ve hem de yan etkileri de daha azdır. Nefes darlığının çok fazla olduğu dönemlerde, ilaçların nebülizatör
ismi verilen bir alet yardımıyla alınması gerekir.
Zor çıkan, koyu balgamları olan hastalar balgamı yumuşatan, sulandıran ve çıkarılmalarını kolaylaştıran ilaçlardan yararlanırlar.
KORTİZON
Bazı KOAH'lıların solunum yetersizliğine girdikleri durumlarda kortizon kullanmaları gerekir. Bu ilaç mutlaka doktor önerisiyle, önerilen doz ve süreler aşılmadan alınmalıdır. Bilinçsiz kortizon tedavisi telafisi zor, çok ciddi yan etkilere yol açar. Bazı KOAH'lılar sprey şeklindeki kortizondan çok yararlanabilirler.
ANTİBİYOTİKLER
KOAH' lılar, özellikle kış aylarında çok sık bronş enfeksiyonu geçirirler. Bu dönemlerde hastaların öksürük ve balgam çıkarma şikayetleri arttığı gibi, nefes darlığı da fazlalaşır. Tedavi süresi 7-10 gün arasında değişir. Antibiyotik seçimi de mutlaka doktor tarafından yapılmalı, hastalar kendiliklerinden gelişigüzel ilaç kullanmamalıdırlar.
Antibiyotik seçimi, zaman zaman balgam kültürleri yapılarak belirlenmelidir.KOAH'da geçmiş yıllarda uygulanan koruyucu antibiyotik tedavi, bir yararının olmadığı anlaşıldığından artık uygulanmamaktadır.
KOAH' lıların her yıl grip ve 7 yılda bir de pnömokok aşısı olmaları son derecede yararlıdır. Bu hastalarda enfeksiyonlar ve antibiyotik gereksinimi çok azalmaktadır.
OKSİJEN
Bazı KOAH' lıların ömür boyu oksijen kullanmaları gerekir.
Bunun için hastanın arter kanındaki oksijen basıncının ölçülmesi gerekir. Tedaviye rağmen oksijen basıncı 55 mm Hg' nın üzerine çıkamıyorsa, akciğer damarlarının basıncı yükselmiş ise, kalp yetersizliği bulguları var ise ve kanda eritrositler %55'in üzerinde ise, sürekli oksijen tedavisi başlanmalıdır. Bu tedavi, oksijenin günde 12 saatten az olmamak üzere düşük akımda (dakikada 1-2 litre) verilmesiyle yapılır. Oksijen tedavisi, hastaların yaşam sürelerini uzattığı gibi yaşam kalitesini de artırır.
Sürekli oksijen tedavisi gereken hastalar için 'oksijen konsantratörü' adı verilen aletler geliştirilmiştir.
Elektrikle çalışan bu aletler, havadaki oksijeni konsantre ederek hastaya sürekli oksijen verilmesini çok kolaylaştırmışlardır. Ülkemizdeki Emekli Sandığı, SSK gibi sağlık kuruluşları sağlık raporu çıkaran hastalara bu aletleri ücretsiz olarak sağlamaktadır.
Hastaların evleri dışında, örneğin yolda yürürken de oksijen almalarını sağlayan 'likit oksijen tüpleri' de vardır.
Oksijen de ilaçlar gibi sadece doktor önerisiyle ve onun denetiminde kullanılmalıdır.
Oksijenin gereğinden fazla alınmasının da çok ciddi sakıncaları vardır.
YARDIMCI SOLUNUM YAPAN ALETLER
Son yıllarda, ilaç tedavisine olumlu cevap vermeyen hastalarda, yardımcı solunum yaptıran aletler de kullanılmaya başlanmıştır. Bu aletler akut durumlarda hastanelerde, eğitilen hastalar tarafından evlerinde de kullanılabilmektedir.
CERRAHİ TEDAVİ
Oksijen, ilaç ve yardımcı solunum tedavileriyle yeterince düzelemeyen KOAH' lıların bazılarında çeşitli cerrahi girişimler de uygulanmaktadır. Bunların en eskisi, hava kistleri olan hastalarda bunların çıkarılmasıdır. Büyük hava kisti olan ve çevredeki dokulara baskı yapan kistlerin çıkarılması ile hastalar çok rahatlarlar.
Son yıllarda yaygın amfizemi olan KOAH'lılarda 'hacim azaltan' cerrahi girişimler de denenmektedir. Ancak, bu yöntem henüz çok yeni olup henüz yaygın şekilde kabul görmemiştir.
Tüm bu tedavilerle de yeterli düzelme olmayan KOAH'lılarda 'akciğer transplantasyonu' yapılabilir. Bu amaçla, daha çok tek akciğer nakli uygulanmaktadır.