Her gün çalışan sessiz kahramanlarımız olan böbrekler vücudumuzun temizlikçileri olarak önemli bir rol oynar. Ancak bazen bu önemli organlar normal işlevlerini yerine getiremez ve böbrek yetmezliği adını verdiğimiz ciddi bir durum ortaya çıkar. Böbrek sağlığını korumak için düzenli sağlık kontrolü, sağlıklı beslenme alışkanlıkları ve yeterli su tüketimi önemlidir.
Sağlıklı böbrekler sağlıklı bir yaşamın temelini oluşturur. Ancak bazı durumlarda böbrekler düzgün ve efektif çalışamaz ve yeterli kadar iş göremezler. Bu duruma böbrek yetmezliği denebilir. Böbrek yetmezliği vücuttaki atık maddelerin ve fazla sıvının doğru bir şekilde filtrelenemediği bir durumdur. Bu durum yüksek tansiyon, diyabet, genetik faktörler veya uzun süreli ilaç kullanımı gibi bir dizi etkene bağlı olarak ortaya çıkabilir. Başlangıçta belirtileri hafif olabilir ancak zamanla böbrek yetmezliği belirtileri ciddileşebilir.
Böbrek yetmezliği böbreklerin normal işlevlerini yerine getiremediği bir durumdur. Böbrekler vücuttaki atık maddeleri ve fazla suyu temizleyerek, elektrolit dengesini düzenleyerek, kan basıncını kontrol ederek, kırmızı kan hücrelerinin üretimini düzenleyerek, kemik sağlığını sürdürerek ve vücuttaki asit-baz dengesini koruyarak önemli bir rol oynar. Böbrek yetmezliği bu işlevlerin bir veya daha fazlasında yetersizlik olduğu durumu ifade eder. Böbrek yetmezliği genellikle iki temel türde sınıflandırılır. Böbrek yetmezliği türleri ve böbrek yetmezliği evreleri şu şekildedir:
Akut Böbrek Yetmezliği:
Böbrekler vücudun düzgün çalışması için gerekli olan çeşitli görevleri yerine getirir. Böbrek yetmezliği temel olarak böbreklerin kandaki atıkları ve fazla suyu filtreleme yeteneğini kaybetmesidir. Böbrek yetmezliği akut veya kronik olabilir. Akut böbrek yetmezliği böbreklerin ani olarak işlev görmeyi durdurması durumudur. Kronik böbrek yetmezliği ise böbreklerin yavaş yavaş işlevini kaybetmesi durumudur. Böbrek yetmezliği belirtileri böbrek yetmezliğinin derecesine ve tipine göre değişebilir. Genel olarak görülen böbrek yetmezliği belirtileri şunlardır:
Böbrek yetmezliği tedavisi böbrek yetmezliğinin derecesine ve tipine göre değişir. Akut böbrek yetmezliğinde kullanılan tedavi yöntemleri şunlardır:
Kronik böbrek yetmezliği tedavisinde ise diyaliz veya böbrek nakli gerekebilir. Diyaliz böbreklerin kandaki atıkları ve fazla suyu filtreleme işlevini yerine getiren bir tedavi yöntemidir. Diyaliz, iki şekilde yapılabilir:
Böbrek nakli böbrek yetmezliği olan kişiye başka bir kişiden böbrek nakledilmesi işlemidir. Böbrek nakli diyalize göre daha iyi bir yaşam kalitesi sunar. Böbrek yetmezliği tedavisinde böbrek yetmezliğine neden olan altta yatan nedenin de tedavi edilmesi önemlidir. Örneğin böbrek yetmezliğine neden olan yüksek tansiyon varsa kan basıncının kontrol altına alınması gerekir.
Böbrek yetmezliği tedavi edilmediği takdirde ölümcül olabilir. Böbrek yetmezliği tedavisi böbrek yetmezliğinin derecesine ve tipine göre değişir. Akut böbrek yetmezliği tedavisinde böbreklerin işlevini yeniden kazanmaya yardımcı olmak için çeşitli tedaviler uygulanabilir. Kronik böbrek yetmezliği tedavisinde ise diyaliz veya böbrek nakli gerekebilir. Böbrek yetmezliği riskini azaltmak için aşağıdaki önlemler alınabilir:
Böbrek yetmezliği genellikle başlangıç evrelerinde belirgin bir ağrıya neden olmaz. Böbreklerin kendisi ağrıya çok duyarlı değildir bu nedenle erken evrelerde genellikle belirti vermezler. Ancak böbrek yetmezliği ilerledikçe veya altta yatan nedenlerle böbreklere zarar veren durumlar geliştikçe, ağrı ve rahatsızlık ortaya çıkabilir. Böbrek yetmezliği nedeniyle oluşan ağrı genellikle şu bölgelerde hissedilebilir:
Sağlıklı bir böbrek yetişkinlerde yaklaşık 10-12 cm uzunluğunda ve 5-7 cm genişliğindedir. Böbreklerin şekli fasulyeye benzer, pembe renktedir ve yumuşak bir dokudur. Sağlıklı bir böbrek kandaki atıkları ve fazla suyu filtreleme, kan basıncını düzenleme, kandaki elektrolit dengesini düzenleme, kırmızı kan hücrelerinin üretimini uyarma ve D vitamininin üretimini düzenleme gibi görevleri yerine getirir. Böbreklerin işlevinde bir sorun olduğunu gösteren belirtiler şunlardır: