TBMM Araştırma Merkezi, mevsimlik tarım işçilerinin sorunlarını inceledi.
Araştırmada, Türkiye'de tarımda istihdam edilen 5 milyon 815 bin kişiden yaklaşık 2 milyonunun mevsimlik tarım işçisi olduğu tahmin edildiği kaydedildi.
Türk hukuk sistemi içerisinde mevsimlik tarım işçilerine özgü bir kanun bulunmadığı, bununla birlikte pek çok mevsimlik tarım işçisinin İş Kanunu kapsamındaki haklardan da yararlanamadığı belirtilerek, "Mevsimlik tarım işçileri temel insani ihtiyaçları karşılamaktan uzak uygunsuz yaşam koşullarında yaşamaktadırlar. Genellikle tek geçim kaynakları mevsimlik tarım işçiliği olan bu insanlar düşük ücretlerle günlük 12 saati aşan sürelerle çalışmaktadırlar" denildi.
Mevsimlik tarım işçilerinin "uzun çalışma saatleri, düşük ücretler, sağlıksız barınaklar, temiz içme-kullanma suyunun olmayışı, sağlık ve eğitim hizmetlerine erişememe, sağlıklı banyo-tuvalet olmayışı, gıda yetersizliği, çocukların bakım sorunu, iş kazası ve yaralanmalar ile çalıştıkları bölgelerde dışlanma" gibi başlıca sorunlarının bulunduğu ifade edilerek, şunlar kaydedildi:
"Mevsimlik tarım işçilerine dair sorunların çözümü için literatürde, öncelikle bu işçilerin kayıtdışılıktan kurtarılarak İş Kanunu kapsamına alınması akabinde dağınık şekilde yer alan hukuki düzenlemelerin bir araya getirildiği açık düzenlemeler yapılması gerektiği dile getirilmektedir. Sorunların çözümü için literatürde dile getirilen bir diğer öneri; barınmadan sağlığa, eğitimden toplumsal bütünleşmeyi sağlayacak tedbirlere kadar pek çok bileşeni olan yöntem ve politikaların, toplum katılımı ve sektörler arası işbirliği temelinde geliştirilmesi ve uygulanması yönündedir."
-Öneriler
Araştırmada, literatürde sorunun çözümü için alınması gereken bazı tedbirlerin şunlar olduğu aktarıldı:
"Öncelikle mevsimlik tarım işçileri ve ailelerine ilişkin ulusal düzeyde sağlıklı bir veri tabanı oluşturulmalıdır.
Temel sağlık hizmetleri, topluma uyumlu sağlık hizmeti anlayışı ile yeniden düzenlenmelidir. Gezici sağlık hizmeti, mevsimlik tarım işçilerine hizmet götürmek için en etkin yöntemdir.
'Dayıbaşı, elçi, çavuş' gibi değişik biçimlerde adlandırılan tarım aracılarına yönelik Türkiye İş Kurumu'nun denetim yetkisini daha etkin bir şekilde kullanması sağlanmalıdır.
Mevsimlik tarım işçilerinin dolaylı olarak da olsa İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamına alınmış olmasının pratik faydasını görebilmek için bu konuda daha etkin bir denetim mekanizması oluşturulmalıdır.
Sosyal dışlanmaya maruz kalan mevsimlik tarım işçileri için sosyal içerme politikalarının aktif bir şekilde hayata geçirilmesi gerekmektedir.
Mevsimlik tarım işçilerine yönelik istihdam politikalarının geliştirilmesi, onların içinde bulunduğu koşulların iyileştirilmesinin yanı sıra sürekli yaşadıkları yerlerde emek yoğun üretime dayalı işletmelerin daha etkin bir şekilde desteklenerek buralardaki iş imkanlarının artırılması, yerel kalkınmanın güçlendirilmesi gerekmektedir.
Yoksulluk döngüsünün kırılması için mevsimlik tarım işçiliği sorununda çocuk boyutunun özel olarak ele alınması, barınma, eğitim, sağlık gibi temel hizmet alanlarının çocukların ihtiyaçları göz önüne alınarak planlanması gerekmektedir.
Devlet, bu sorunlu alana daha fazla müdahil olmalı, halihazırdaki düzenlemeleri daha etkin bir şekilde hayata geçirmeli ve denetlemelidir."
Araştırmada, barınmadan sağlığa, eğitimden toplumsal bütünleşmeyi sağlayacak tedbirlere kadar pek çok sosyal politika önleminin, öncelikle devletin görev alanına girdiği ifade edildi.