Ç­i­n­,­ ­u­z­a­y­ ­i­s­t­a­s­y­o­n­u­n­u­n­ ­b­o­y­u­t­u­n­u­ ­i­k­i­ ­k­a­t­ı­n­a­ ­ç­ı­k­a­r­m­a­y­ı­ ­p­l­a­n­l­ı­y­o­r­

Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS), 32 yılı aşkın süredir kesintisiz hizmet verdikten sonra 2030 yılında kullanımdan kaldırılacak. Uzayda hayati önem taşıyan araştırmaların ve kurumlar arası işbirliğinin kalesi olan bu istasyonun yerine ne konulacağı konusunda doğal olarak soru işaretleri var. Geçmişte Çin, Tiangong (“göksel saray”) uzay istasyonunun ISS’nin halefi ve rakibi olacağını ve diğer ülkelerden astronotlara Alçak Dünya Yörüngesi’nde (LEO) araştırma yapmak için alternatif bir platform sunacağını belirtmişti. Bu planın bir parçası olarak Çin yakın zamanda önümüzdeki yıllarda Tiangong’un boyutunu iki katına çıkarmayı planladığını duyurdu.

Bu duyuru geçtiğimiz Çarşamba günü, 4 Ekim, Azerbaycan’ın Bakü kentinde düzenlenen 74. Uluslararası Uzay Bilimleri Kongresi (IAC 2023) sırasında paylaşıldı. Çin Uzay Teknolojisi Akademisi’ne (CAST) göre, şu anda Tianhe Çekirdek Kabin Modülü (CMM) ve iki Laboratuvar Kabin Modülünden (LCM) oluşan Tiangong’a üç yeni modül eklenecek – Wenhian (“Göklerin Arayışı”) ) ve Mengtian (“Göklerin Rüyası”). Bu genişlemeye istasyonun operasyonel ömrünün uzaması da eşlik edecek.

CAST’tan yapılan açıklamaya göre Tiangong, daha önce açıklanandan 10 yıl daha fazla, yani 15 yıldan fazla bir süre hizmette kalacak. Bu, Çin’in Tiangong’u 2037 yılına veya daha sonrasına, yani ISS’nin hizmet dışı bırakılmasından ve yörüngeden çıkarılmasından birkaç yıl sonrasına kadar çalışır durumda tutmayı planladığı anlamına geliyor. Bu yazının yazıldığı tarih itibariyle istasyon, 2022 yılının sonlarından bu yana (toplam 894 gün) tamamen faaliyete geçmiş ve son 764 gündür de işgal edilmiş durumdadır. İstasyon, 340 ila 450 km (210 ve 280 mil) yörünge rakımlarında 15 taykonotu (bir seferde en fazla üç) ağırladı.

Ek üç modül eklendiğinde istasyonun ağırlığı 180 metrik ton (198 ABD tonu) olacak ve bu hala ISS’nin kütlesinin yalnızca %40’ı kadardır. Bununla birlikte, yükseltilmiş Tiangong’un, ISS’nin mevcut yedi kişilik mürettebat kapasitesinin biraz altında kalarak maksimum altı kişilik mürettebatı barındırabileceği bildiriliyor. Bu planlar, Çin’in bu yüzyılda NASA ve diğer büyük uzay ajanslarına rakip olacak “büyük bir güç” olmayı planladıklarına dair defalarca yaptığı açıklamalarla tutarlıdır. Geçen yıl Çin devlet medyası “birkaç ülkenin” astronotlarını Çin istasyonuna göndermek istediğini söyledi.

Tiangong’un konusu, Çin Uzay İstasyonu (CSA) tarafından IAC 2023’te düzenlenen ve “Çin Uzay İstasyonunda Uluslararası İşbirliği” ve “Uluslararası Ay Araştırma İstasyonu”nu (ILRS) içeren iki Küresel Ağ Forumundan biriydi. Çin ile Roscosmos (Rusya) arasındaki ortak bir çaba olan ILRS, aynı zamanda Çin’in uzayda süper güç olma arzusunu da temsil ediyor. Haziran 2021’de ilk duyurulduğunda Çin, ILRS’nin Artemis Programına rakip olacağını belirtmiş ve kararın NASA’nın Artemis Anlaşmalarına doğrudan yanıt olduğunu ima etmişti.

Çin şu anda her iki proje için de uluslararası ortaklar arıyor. Ne yazık ki, Çin’in diğer ülkeleri Tiangong programına katılma girişimleri, Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) bu yılın başlarında katılmayacağını duyurmasıyla hafif bir gerileme yaşadı. ESA yıllardır Çin ile görüşmelerde bulunuyor ve Avrupalı ​​astronotları Tiangong’a göndermekle ilgilendiğini ifade etti. Ancak Ocak ayında ESA Genel Direktörü Josef Aschbacher, Paris’te düzenlenen yıllık basın toplantısında şunları söyledi:

“Birçok uluslararası ortağımızın birlikte çalıştığı Uluslararası Uzay İstasyonuna ilişkin taahhütlerimizi ve faaliyetlerimizi desteklemek ve sağlamakla çok meşgulüz. Şu anda bu konuyla ilgilenmek için ne bütçemiz ne de siyasi bir yeşil ışığımız ya da niyetimiz var. Çin uzay istasyonuna katılan ikinci bir uzay istasyonu.”

Buna cevaben Global Times (Çin devlet kontrolündeki bir medya kuruluşu), yardımcı profesör ve askeri analist Song Zhongping’in sözlerinden alıntı yaparak, kararın “Avrupa’nın devam eden ve uzayan Rusya-Ukrayna çatışması sırasında ABD tarafından giderek daha fazla kaçırılmasından” kaynaklandığını belirtti. Song, ESA’nın “insanlı uzay alanında Çin ile uzun yıllardır sürdürdüğü işbirliğinden vazgeçme kararının açıkça dar görüşlülük olduğunu ve bu durumun ABD liderliğindeki kamp çatışmasının yeni bir uzay yarışına yol açtığını ortaya koyduğunu” ekledi.

Çin, ISS programından izole edildiği ve NASA ile işbirliği yapması yasaklandığı için NASA’ya rakip olma politikası izlediği için uzay yarışı doğru bir terim olacaktır. Tiangong bu yeni ırkın sembolü haline geldi ve Çin, bunun ISS’nin bıraktığı boşluğu dolduracağını ve kazançlı uzay araştırmalarının gerçekleştirileceği yeni platform haline geleceğini umuyor. Bu arada Rusya, dört adede kadar kozmonotu barındırabilecek altı modülden oluşan bir ardıl istasyon inşa etmeye yönelik benzer planlarını duyurdu. Ayrıca BRICS grubundaki ortaklarına (Brezilya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika) bu istasyona bir modül katkıda bulunmaları için davette bulundular.