D­ü­n­y­a­n­ı­n­ ­n­i­h­a­y­e­t­ ­i­l­k­ ­‘­p­a­r­a­s­t­r­o­n­o­t­’­u­ ­v­a­r­.­ ­ ­B­i­r­ ­g­ü­n­ ­h­e­r­k­e­s­i­n­ ­u­z­a­y­a­ ­g­i­t­m­e­s­i­n­i­ ­b­e­k­l­e­y­e­b­i­l­i­r­ ­m­i­y­i­z­?­

Avrupa Uzay Ajansı, geçen hafta ilk “parastronot” olan 41 yaşındaki İngiltere vatandaşı John McFall’ın duyurusu ile tarih yazdı.

Parastronot Fizibilite projesi için seçilen ilk adaydır. ESA tarafından şu şekilde tanımlanmıştır: “fiziksel engelli profesyonel bir astronot için uzaya giden yolu açmaya yönelik ciddi, özverili ve dürüst bir girişim.”

Eski bir Paralimpik sprinter olan McFall, 19 yaşında bir motosiklet kazasının ardından sağ bacağını kesti.

Çoğumuz The Right Stuff gibi filmlerden zorlu astronot seçim testleri ve eğitim görüntülerine aşinayız. ESA, fiziksel engelli bir kişinin uzaya seyahat etmesi için eğitim ve ekipmanda ne gibi değişikliklerin yapılması gerektiğine dair pratik soruyu yanıtlamaya çalışıyor.

Astronotlar nasıl seçilir?

NASA önce astronotları seçti, Merkür Yediİşe alma, 40 yaşından küçük, fiziksel ve zihinsel sağlığı mükemmel olan ve 1,8 metreden kısa (Merkür kapsülü küçücüktü) erkek askeri test pilotlarıyla sınırlıydı.

Bugün, NASA benzer bir temel uygunluk taraması kullanıyor. Adayların otururken 140/90’ın altında kan basıncı ve 1,49 ila 1,93 m arasında (mevcut uzay kıyafetlerine uyacak şekilde) 20/20 görüşe (düzeltici lensler ve lazer göz ameliyatı uygundur) sahip olması gerekir.

Ancak bu işin kolay kısmı. Adaylar birkaç tur görüşme ve testten geçerler ve seçilecek kadar şanslılarsa, uzun süreli astronot uçuşunu fiziksel olarak geçmeleri gerekir. Çeviklik ve el-göz koordinasyonu gibi alan için gerekli fiziksel yeteneklerin yanı sıra aşırı basınç ve atalet (dönen) ortamlara tolerans gibi bir haftalık zorlu bir testtir.

Bunu, karmaşık uzay donanımı ve yazılımında uzmanlaşan, Houston’daki simülasyon EVA’ları (uzay yürüyüşleri) gerçekleştiren iki yıllık bir eğitim dönemi izler. Nötr Yüzdürme Laboratuvarıve sırasında ağırlıksızlık yaşamak parabolik uçuş.

Burada NASA sürecini anlatmış olmama rağmen, uzay ajanslarında benzer programlar kullanılmaktadır. Fiziksel engelli adayların katılımına izin vermek için eğitime hangi uyarlamaların yapılması gerektiğinin belirlenmesi, parastronot projesinin bir çıktısı olacaktır.

Astronot çeşitliliği gelişiyor

Kültürel olarak, astronot seçim kriterleri, tamamı erkek, tamamı askeri olan ilk kohortlardan bu yana yavaş yavaş gelişti. Uzaydaki ilk kadın (ve sivil), Sovyet kozmonotu Valentina Tereşkova1963’te Vostok 6 kapsülü üzerinde uçtu.

NASA’nın kadın astronotları seçmesinden önce 15 yıl daha geçti ve daha önce beş yıl daha geçti. Sally Binmek 1983’te Challenger mekiğiyle uzaya çıkan ilk ABD’li kadın oldu. Guion “Adam” Blufordaynı yıl uçtu.

On adaydan oluşan 2021 NASA astronot sınıfı, Grup 23dört kadın ve kültürel olarak farklı geçmişlerden birkaç adayı içeriyordu.

Astronot seçiminde çeşitliliğin toplumun gerisinde kaldığı ve ESA’nın parastronot projesiyle cesur bir adım attığı görülüyor.

Oyun alanını dengelemek

ESA başlangıçta alt ekstremite engeli olan adaylara odaklandı. Astronotlar, ağırlıksız ortamda dolaşmak için öncelikle üst vücutlarını kullanırlar ve alt uzuv sakatlığının hareketi bozması pek olası değildir. Bu açıdan sıfır-g, eşit bir oyun alanı sunar.

Mevcut uzay donanımını çalıştırırken sorunların ortaya çıkması muhtemeldir. Parastronot çalışması, fiziksel engelli bir astronotun uzayda yaşaması ve çalışmasına izin vermek için araçları, uzay kıyafetlerini ve diğer uzay sistemlerini fırlatmak için hangi değişikliklerin gerekli olacağını belirlemeyi amaçlıyor.

Uzayda uçan, aşamalı olarak devre dışı bırakan bir duruma sahip bir astronotun emsali vardır. NASA astronotu Zengin Clifford 1994 yılında üçüncü tarifeli mekik uçuşundan kısa bir süre önce yürürken sağ kolunda hareket eksikliği fark ettikten sonra Parkinson hastalığı teşhisi kondu.

NASA, 1996’da son görevi için Atlantis’e çıkmasına izin vermekle kalmadı, aynı zamanda Clifford’u Mir uzay istasyonunun dışında altı saatlik bir EVA için planladı.

Clifford, deneyimi büyük ölçüde olumlu olmasına rağmen, sağ kolunun sınırlı hareketi nedeniyle uzay giysisini giymekte zorlandığını not etti. İnsan-makine arayüzü, geleceğin parastronotları için en büyük zorluğu teşkil edebilir.

Uzay hala riskli ve aşırı

Kasım 2021’de kilometre taşını geçtik 600 insan uzaya gitti. Bunu 674 ile karşılaştırın milyon yalnızca 2021’de ABD havayollarında uçan yolcular.

Uçaklarda sadece 600 kişinin uçtuğu bir zamanda geriye yolculuk yapabilseydik, uçma riskinin bugün olduğundan çok daha yüksek olduğunu görürdük. Uzay uçuşuyla geldiğimiz yer burası.

Önemli fiziksel ve zihinsel zorlukların olduğu aşırı bir ortam için yüksek riskli bir girişim olmaya devam ediyor. Herhangi birinin uzaya seyahat edebilmesinden hâlâ çok uzağız, ancak umarım milyarlarca insanın modern ticari havacılığa benzer bir güvenlik düzeyine ulaşması için fırlatmasını beklemek zorunda kalmayacağız.

Uzay uçuşu ile ilgili fiziksel, zihinsel ve operasyonel riskler hakkındaki bilgilerimiz hala eksik. Bugüne kadarki 600’den fazla uzay gezgininden sadece 70’i kadındı ve uzay sağlığındaki cinsiyet farkı anlayışı daha yeni ortaya çıkmaya başlıyor.

Fiziksel bir engel bir astronotun uzaydaki performansını nasıl etkiler? Bilmiyoruz ama ESA öğrenmek için ilk adımı atıyor. Görünüşe göre uzay gerçekten de son sınır.

Konuşma tarafından sağlanan

Bu makale şu adresten yeniden yayınlanmıştır: Konuşma Creative Commons lisansı altında. Okumak orijinal makale.

Alıntı: Dünyanın nihayet ilk ‘parastronot’u var. Bir gün herkesin uzaya gitmesini bekleyebilir miyiz? (2022, 2 Aralık) 3 Aralık 2022’de https://phys.org/news/2022-12-world-parastronaut-space-day.html adresinden alındı.

Bu belge telif haklarına tabidir. Kişisel çalışma veya araştırma amaçlı adil ticaret dışında, yazılı izin olmaksızın hiçbir bölüm çoğaltılamaz. İçerik sadece bilgilendirme amaçlıdır.