A­r­a­ş­t­ı­r­m­a­c­ı­l­a­r­ ­t­a­r­a­f­ı­n­d­a­n­ ­a­r­a­ş­t­ı­r­ı­l­a­n­ ­N­G­C­ ­8­9­1­’­d­e­k­i­ ­u­l­t­r­a­ ­p­a­r­l­a­k­ ­X­-­ı­ş­ı­n­ı­ ­k­a­y­n­a­k­l­a­r­ı­

Chicago Üniversitesi’nden ve Fordham Üniversitesi’nden araştırmacılar, sarmal gökada NGC 891’deki üç ultra parlak X-ışını kaynağının (ULX’ler) uzun vadeli bir izlemesini gerçekleştirdiler. 22 Aralık’ta arXiv.org’da yayınlanan bir makalede sunulan araştırmanın sonuçları, bu kaynakların özellikleri hakkında daha fazla bilgi sağlar ve ev sahibi galaksinin doğasını daha iyi anlamamıza yardımcı olabilir.

ULX’ler, her biri tüm dalga boylarında 1 milyon güneşin yaydığından daha fazla radyasyon yayan X-ışınlarında çok parlak olan gökyüzündeki nokta kaynaklardır. Aktif galaktik çekirdeklerden (AGN) daha az parlaktırlar, ancak bilinen herhangi bir yıldız sürecinden daha tutarlı bir şekilde aydınlıktırlar. ULX’lerle ilgili çok sayıda çalışma yapılmış olmasına rağmen, bu kaynakların temel yapısı hala bir bilmece olarak kalmaktadır.

ULX’lerin doğasını tam olarak belirlemek ve anlamak için çok çeşitli spektral modeller kullanılarak uzun vadeli izleme gereklidir. Şimdi, Nicholas M. Earley liderliğindeki bir gökbilimciler ekibi, 2000’den 2017’ye kadar toplanan verileri NASA’nın Chandra X-ray Gözlemevi ve ESA’nın XMM-Newton uzay aracıyla analiz etti. Veri kümelerini tarayarak, NGC 891’in (yaklaşık 30 milyon ışıkyılı uzaklıktaki bir kenardan, çubuklu sarmal gökada) ve ULX-1, ULX-2 ve ULX-3 olarak adlandırılan ultra parlak X-ışını kaynaklarına ilişkin gözlemlere odaklandılar.

Araştırmacılar makalede şöyle yazdılar: “Kenardan sarmal gökada NGC 891’deki üç ultra parlak X-ışını kaynağının Chandra ve XMM-Newton spektrumlarına ampirik uyumlar gerçekleştiriyoruz ve bölgeyi 17 yıllık bir zaman penceresinde izliyoruz.”

Çalışmaya göre, ULX-1, bu kaynağın 2003’ten 2016’ya kadar bir miktar spektral evrimini gösteriyor ve ışık eğrisi, özellikle 2000’den 2003’e kadar, zamanla akıda olası hafif bir düşüş gösteriyor. Ancak, ışığın uzun vadeli kararlılığı eğrisi, kaynağın bu zaman ölçeklerinde çok değişken bir nesne olmadığını gösterir. ULX-1’in parlaklığı yaklaşık 8.4 duodesilyon erg/s olarak ölçülürken, kolon yoğunluğunun yaklaşık 8 sekstilyon cm olduğu tahmin edildi.^-2.

ULX-2, sayım oranlarından beklenen, ULX-1’inkinden yüzde 20 ila 50 daha yüksek gibi görünen dikkate değer sabit bir akıya sahiptir. Kaynak, yaklaşık 0,2 sekstilyon cm2’lik bir sütun yoğunluğuna sahiptir.^-2. bazı varyasyonlarla. Bu değer, ULX-1 için bulunan değerden birkaç kat daha düşüktür ve bilinen diğer ULX’ler için hesaplanan sütun yoğunluklarının herhangi birinden daha düşük olduğu ortaya çıkar.

ULX-3, 2 duodesilyon erg/s düzeyinde bir parlaklık ile incelenen üç kaynaktan en silik olanıdır ve bu, onu tespit edilen ULX’lerin daha düşük parlaklık aralığına yerleştirir. Elde edilen kolon yoğunluğu yaklaşık 2 sextilyon cm olarak bulundu.^-2. Araştırma, bu kaynağın etrafındaki akı ve kolon yoğunluğunun her ikisinin de Kasım 2016’dan Ocak 2017’ye kadar yedi kat azaldığını ortaya koydu. Gökbilimciler, şu anda ULX-3’ün düşük parlaklık değeri olarak artık “ultraluminum” olarak nitelendirilmediğini eklediler. X-ışını ikili dosyaları gibi diğer yüksek enerji kaynaklarıyla daha tutarlıdır.