Kahramanmaraş'ta meydana gelen 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki depremlerin ardından uzmanlar İstanbul depremi için kırmızı alarm vermiş durumda. Depremden evini korumak isteyen ve evinin depreme karşı dayanaklı olup olmadığını merak eden vatandaşlar çalışmalara başladı. Peki Türkiye'de yaşayanlar konutlarını ya da iş yerlerinin sağlamlığını kontrol etmek için ne gibi adımlar atabilir? Evinizde fayansların arasında bunu görüyorsanız aman dikkat! Uzmanlar tek tek uyardı. İşte detaylar...
Bildiğiniz üzere Türkiye deprem bölgesinde yer alan bir ülke. 6 Şubat 2023 tarihinde yaşanan deprem felaketi ile bir kez daha ne kadar tehlikede olduğumuzu görmüş olduk. Yaşanan deprem sonrası uzmanlardan peş peşe İstanbul depremine yönelik uyarılar gelirken vatandaşlar 'Evimin depreme dayanıklı olup olmadığını nasıl öğrenebilirim? Depreme dayanıklılık testi nasıl yapılır?' sorularını araştırmaya başladı. Binanızın depreme dayanıklılığını anlamak artık çok kolay. Evinizde fayansların arasında bunu görüyorsanız dikkat. Uzmanlar uyardı, hemen önlem alın. İşte haberin detayları...
Merkez üssü Kahramanmaraş olan ve 10 ilimizi yerle bir eden deprem felaketini tüm Türkiye'yi yasa boğmuş durumda. Bölgede yüzlerce bina kum gibi çökerken vatandaşları deprem korkusu sarmış durumda. Binaların bu kadar dayanıksız olması ise kafalarda soru işareti oluşturdu. İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) 2. Başkanı Nusret Suna, depremde yaşanan çöküşler ve binaların depreme karşı nasıl dayanıklı hale getirilebileceği hakkında konuştu. Bir binanın depreme dayanıklı olup olmadığını anlama sürecinin üç ana parça ya da seçenekten oluştuğunu belirten Suna, bunları "Bina Durum Ön Değerlendirmesi," "Bina Performans Değerlendirmesi" ve "Riskli Bina Tespiti" olarak sıraladı ve detaylarını anlattı. Peki binanızın depreme dayanıklı olup olmadığını nasıl anlarsınız? İşte merak edilen soruların cevapları...
Önemli tavsiyelerde bulunan Nusret Suna, özellikle deprem bölgelerinde ya da yakın çevrelerde oturanların binalarını kontrol etmeleri gerektiğini vurguladı. Dikkat edilmesi gereken yerleri ifade eden Suna, şunları söyledi:
"Kolonlarda ve kirişlerde göze çarpan çatlaklar var ise bir mühendise danışsınlar. Bir de binaların bodrum katlarına girsinler. Bodrum katlarında hava sirkülasyonu az olduğu için buradaki malzemelerde bozulmalar çok erken başlar. Eğer önlem alınmazsa bu bir kanser gibidir. Kanser hücresi gibi üstlere doğru ilerlemeye başlar" dedi.
Suna, binalara ilişkin bir diğer önemli göstergenin kapıların açılıp kapanmamaya başlaması olduğunu söyleyerek, depremden bağımsız olarak çeşitli zamanlarda kendiliğinden çöken yapıları hatırlatıyor ve şöyle konuşuyor:
"Oralardan sağ çıkanların dediği neydi? ‘Kolonlardan sesler duyuyorduk, arada bir çatırtılar geliyordu. Sonra kapılarımız kapanmamaya başladı" gibi. Fayanslar da önemlidir, fayanslarımızın derz araları veya fayanslarınız kendi kendine çatlamaya başladı ise bunlar habercidir ve bir inşaat mühendisine danışmak gerekir."
Peki evimizde buna benzer olumsuz yapılar görüldüğünde ne yapılmalı? Bu tarz durumlarda "Bina durum ön değerlendirilmesi" yapılması gerektiğini vurgulayan Suna, "Bina durum ön değerlendirmesi, binaya dair sadece dışardan gözleme dayalı bir ön izlenim edinme aşaması olarak tanımlanıyor. Bu çerçevede binanın inşaatına ilişkin mimari, statik ya da zemin projeleri bulunup, gerçekten bunlara uygun olarak yapılıp yapılmadığı kontrol ediliyor. Tüm bu incelemelerin ardından ise "Bina Durum Ön Değerlendirme Raporu" hazırlanıyor. Bina sahibinin ya da yönetiminin başvurusu üzerine yapılan bu değerlendirme sadece serbest inşaat mühendisi belgesine sahip kişiler ya da deneyimli uzman mühendislik büroları tarafından yapılabiliyor." söylüyor.
Suna, bu ilk aşamada mühendisin binaya ilişkin önerisini net olarak ortaya koyacağını söyleyerek, şöyle konuşuyor:
"Mesela der ki 'bu bina beklenen bir depremde gerekli performansı gösterir.' Bu tür yapılar zaten kendini ortaya koyar. Eğer projesine uygun yapıldı ve tahribatsız deneyde de beton kalitesi yeterli çıktıysa, zemin durumunu da değerlendirerek bu binada sorun olmaz diyebilir."
Depreme karşı yapılması gereken ilk şey bina güçlendirilmesi. Bina güçlendirilmesi aslında bir binanın yıkılıp depreme dayanıklı şekilde yeniden inşa edilmesine gerek görülmeyen durumlarda tercih edilen iyileştirmeler olarak tanımlanıyor. Peki bir binanın ikinci aşamada yani performans değerlendirmesi sonucunda güçlendirmeye mi yoksa yıkıma mı ihtiyacı olduğuna nasıl karar veriliyor? Ekonomik gücün burada etkili olduğunu belirten Suna, şu ifadeleri kullanıyor:
"Eğer güçlendirme belli bir maliyeti geçiyorsa orada güçlendirme yapmak ekonomik değildir. Bu ölçü nedir? Bunun yazılı bir kuralı yok. Ama kabul görmüş değerlendirmeye göre güçlendirme masrafı bina maliyetinin yüzde 40'ı ya da yüzde 50'sine yakın ise ekonomiktir, güçlendirme yapılır. Bunun üstünde bir rakam çıkıyorsa bizim tavsiyemiz binanın yıkılıp yeniden yapılmasıdır. Eğer bir bina bugün belli bir katta ve belli bir büyüklükte ise yıkıp yerine yenisi yapılmaya kalkıldığı zaman aynı imkân ve izinler bazen alınamıyor. Bu sefer kat malikleri arasında huzursuzluk başlıyor."