KARAR okurlarını mevsimsel depresyona karşı uyaran İstanbul Psikomod Akademi’den Psikolog Hatice Keltek, “Yetişkinlerde bitkinlik, isteksizlik, halsizlik, odaklanmada güçlük çekme, kararsızlık, değersizlik, suçluluk, çocuklar ya da ergenlerde ise yetişkinlerden farklı olarak kolay kızan bir duygudurum görülebilir. Beyninde seratonin azalması sonucu ölüm düşünceleri artabilir. Hekim desteği son derece önemli” dedi.
Havaların bir gün güneşli, bir gün yağmurlu olduğu, net olarak ne yaz ne de kış olarak tanımlayabileceğimiz günlerden geçiyoruz. Mevsimsel depresyon en çok böyle günlerde psikolojik sağlığımızı tehdit ediyor. Bitkinlik, isteksizlik, halsizlik, odaklanmada güçlük çekme, kararsızlık, değersizlik, suçluluk.. Neredeyse her gün, günün büyük bir bölümünde hissedilen bu duyguları ya kişinin kendisi fark eder, ya da başkaları tarafından gözlenir.
Çocuklar ya da ergenlerde ise yetişkinlerden farklı olarak kolay kızan bir duygudurum görülebilir. Çoğunlukla her gün aşırı uyuma ya da uykusuzluk çekme, neredeyse her gün bitkinlik ve içsel enerji düşüklüğü yaşanabilir. Bu sürecin en az 15 gün süreğen şekilde olması gerekir. Bu duruma, mevsimsel denmesinin sebebi yılın belli zamanlarında başlaması ve yatışmasıyla ilgilidir. Çoğunlukla bu dönem sonbahar ve kış aylarında başlayıp ilkbaharda yatışır. Az görülmekle beraber yaz aylarında da yinelenen depresyon dönemleri olabilir. Mevsim geçişlerinde seratonin ve melatonin hormonlarında farklılıklar olur, güneş ışığının azalması, günlerin kısalması, hormonların biyolojik alt yapıyı oluşturmasında önemlidir. Kış türü mevsimsel depresyonun görülme sıklığı kişinin bulunduğu enleme göre değişebilmekte özellikle İskandinav ülkeleri gibi yukarı enlemlerde artar.
Kış aylarında güneş ışığı daha eğik geldiğinden, mutlaka bir uzmana danışılarak D vitamini seviyesi kontrol edilmeli, gerekirse de takviye alınmalıdır. Haftada en az 3 gün yüksek tempolu yürüyüş yapmak, sosyalleşmek, evlere kapanmamak, düzenli ve sağlıklı beslenmek depresyonu arttıran devam etmesini sağlayan döngünün kırılması noktasında oldukça önemlidir. Bu süreçte, dengeli beslenmenin önemi de büyüktür; çünkü bu esnada karbonhidrat ve şeker kullanımı artabiliyor.
Hayattan zevk almamak, hava şartlarının kötü olması nedeniyle hareket etmede zorlanmak gibi durumlar da yaşanabilir. Depresyonda olan kişinin ‘eli kolu kırık gibidir’ desek, abartmış olmayız. Bu nedenle yürüyüş yapmak zorlayıcı olabilir. İstek olmasa da hayattaki işlevselliğimizi etkileyen bu durumdan kurtulmak için, zorlayıcı olmayan küçük küçük adımlarla davranışsal değişiklikler yaparak bu durum yönetilebiliriz. Burada kişinin kendisi, yakın ailesi, sosyal çevresi ve geleceğine ilişkin gelişen işlev bozuklukları varsa bir hekim desteği almak gerekebilir, ayrıca terapi desteği almak da son derece önemlidir. Depresyona sebep olan düşünce bozuklukları, olumsuz düşüncelerin fark edilebildiği terapi yöntemi, kişinin tekrar depresyona girmesine engel olabiliyor.
Psikolojik bütünlüğünün bozulması altında acı, stres, mutsuzluk ve tehdit hissedebilir. Beyninde seratonin azalması sonucu ölüm düşünceleri artabilir. Kişinin depresyona girmeden korunması, psikolojik dayanıklılığı ve sağlamlığı nispetindedir. Depresyona herkes girebilir, önemli olan kişinin stres yönetimini daha iyi yapabilmesi ve depresyona karşı dayanıklılığını arttırabilmesidir. İnsanın hayatta bir hedefi amacı olmalı ve amacına giden yolda karşılaştığı engellere aşılması geliştiren fırsatlar gözüyle bakmalıdır. Hayatta zorluklar karşısında kendisinden daha güç durumları düşünerek sabır göstermek, ümit ve kararlılıkla devam etmek, gerekirse sosyal destek mekanizmalarını kullanmak, olaylara karşı esneklik gösterebilmek, kendisini değerli ve üretken görebilmek oldukça önemlidir.